Gen IT15

Lokalizacija HD gena na hromozomu 4

Gen IT15, naziva se i HD gen (od en. Huntington disease - Hantingtonova bolest) nalazi se na kratkom kraku hromozoma 4 čoveka i njegova mutacija dovodi do pojave Hantingtonove bolesti (horee). Determiniše sintezu proteina hantingtina koji se nalazi u CNS-u i mnogim perifernim organima. Uloga ovog proteina nije poznata, mada se iz eksperimenata na miševima dobio podatak o njegovom značaju u razvoju embriona, embriogenezi. Kada su bez ovog proteina embrioni miševa uginu osmog dana.

Lokalizacija HD gena

Nalazi se na kratkom kraku (p) hromozoma 4 na mestu koje se obeležava kao 16.3. Preciznije rečeno, obuhvata deo od 3,046,205 do 3,215,484 baznog para DNK.

Mutacija HD gena

Mutacija gena IT15 koja se ogleda u višestrukom ponavljanju tripleta CAG. Kod zdravih osobe tripleti CAG se ponavljaju oko 20 puta u genu IT15. Nasuprot tome, osobe sa poremećajem mogu da imaju od oko 36 do 121 ponovljenih tripleta CAG, a većina ima više od 39 ovih ponovaka. Smatra se da je broj ponovljenih tripleta u vezi sa godinama starosti u kojima počinje ova bolest. Tako se kod osoba sa velikim brojem ponovaka bolest javlja u ranijim godinama života. Kod onih sa velikim brojem ponovaka, preko 80 bolest počinje tokom detinjstva i mladosti (maloletnička Hantingtonova bolest).

Triplet CAG predstavlja šifru za sintezu aminokiseline glutamina, pa se u proteinu obrazuju poliglutaminski delovi. Takav hantingtin uzrokuje neurodegenerativnu bolest Hantingtonovu horeu.

Eksperimentima na transgenitičkom mišu, koji je stvoren 1996. godine, dokazano je da Huntingtonova bolest ne nastaje zbog gubitka aktivnosti ovog proteina, već da protein hantingtin mutacijom poprima neke nove osobine tako da postaje otrovan za određene nervne ćelije i stvara netopljive agregate, tzv. inkluzije. Uloga inkluzija u patogenezi ove bolesti nije poznata.

Literatura

• Tucić, N, Matić, Gordana: O genima i ljudima, Centar za primenjenu psihologiju, Beograd, 2002.
• Marinković, D, Tucić, N, Kekić, V: Genetika, Naučna knjiga, Beograd
• Tatić, S, Kostić, G, Tatić, B: Humani genom, ZUNS, Beograd, 2002.
• Matić, Gordana: Osnovi molekularne biologije, Zavet, Beograd, 1997.
• Ridli, M: Genom - autobiografija vrste u 23 poglavlja, Plato, Beograd, 2001.
• Prentis S: Biotehnologija, Školska knjiga, Zagreb, 1991.
• Dumanović, J, marinković, D, Denić, M: Genetički rečnik, Beograd, 1985.
• Kosanović, M, Diklić, V: Odabrana poglavlja iz humane genetike, Beograd, 1986.
• Švob, T. i sradnici: Osnovi opće i humane genetike, Školska knjiga, Zagreb, 1990.

Snežana Trifunović, dipl. biolog