Zdravac

Geranium macrorrhizum Klasifikacija

Carstvo Plantae Tip Magnoliophyta Podtip Klasa Magnoliopsida Potklasa Red Geraniales Podred Familija Geraniaceae Rod Geranium Vrsta Geranium macrorrhizum

Zdravac (pitomi zdravac) ili lat. Geranium macrorrhizum je biljka iz porodice zdravaca (Geraniaceae).

Opis biljke

Zeljasta, višegodišnja biljka uspravnog stabla visokog do 40 cm. Listovi su na dugačkim drškama i sa liskama izdeljenim na krupne režnjeve. Cvetovi jasno uočljivi sa crvenim do tamnocrvenim kruničnim i šiljatim, jajastog oblika čašičnim listićima. Rizom je dobro razvijen, krupan (macros= krupan) dužine 10-15 cm, sa ljuspastim zaliscima i koso postavljen.

Hemijski sastav droge

Rizom (Geranii macrorrhizi) i nadzemni deo (G. herba) biljke su najčešće u upotrebi kao droga. Rizom sadrži:

• najviše tanina (i do 20%),
• flavonoide,
• pektine, gume,
• etarsko ulje itd.

Etarsko ulje se prilikom sušenja biljke brzo gubi pa je zato najbolje upotrbljavati svežu biljku. Ima specifičan, jak i prijatan miris koji podseća na neku mešavinu ruže i muskatne žalfije. Zbog toga se etarsko ulje sve češće koristi u kozmetici. Gaji se kao ukrasna biljka u vrtovima i baštama.

Lekovito dejstvo i upotreba

Zdravac se pre svega koristi u narodnoj medicinii to za smirivanje upale kože i sluzokože upravo zahvaljujući prisustvu visokog sadržaja tanina. Pomaže kod nesanice tako što usporava aktivnosti i produžava sam san. Kao blago umirujuće sredstvo deluje na nervni sistem i smiruje nervozu srca.

Literatura

• Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.