Kičmeni nervi
Kičmeni nervi (n. spinalis) su deo perifernog nervnog sistema koga sačinjavaju nervi koji polaze sa kičmene moždine. Kod čoveka ih ima 31 par i polaze sa kičmene moždine pomoću dva korena:
- prednji koren (radix anterior), polazi sa prednjih rogova sive mase kičmene moždine; uglavnom sadrži motorna nervna vlakna za mišiće udova i trupa
- zadnji koren (radix posterior), polazi sa zadnjih rogova kičmene moždine; grade ga senzitivna nervna vlakna koja ulaze u kičmenu moždinu; njemu je pridodat senzitivni kičmeni nervni čvor (ganglion spinale).
Grane kičmenih nerava
Po izlasku iz kičmene moždine koreni se spajaju i nagrade kičmeni nerv. Deo kičmene moždine sa koga polazi jedan par nerava naziva se segment. Nerv izlazi kroz međupršljenski otvor i grana se na 4 grane:
- prednja ili motorna grana (ramus anterior)
- zadnja ili senzitivna grana (ramus posterior)
- moždanična grana (ramus meningeus)
- spojnička grana (ramus communicans albus), koja predstavlja spojnicu sa simpatičkim stablom.
Pleksusi
Po izlasku iz kićmene moždine , nervi formiraju spletove (plexus) od koji polaze nervi za pojedine delove tela.
Vratni splet (plexus cervicalis)
Grade ga prednje grane prva četiri kičmena nerva. Od njega polaze dve vrste grana:
- senzitivne za kožu vrata, uha, ramena i gornjeg dela grudnog koša;
- motorne koje inervišu mišiće vrata i dijafragmu.
Rameni splet (plexus brachialis)
Rameni splet grade prednje grane od 5. do 8. nerva i prvi grudni nerv. Od njega polaze tri primarna nervna snopa od koji polaze nervi za kožu i mišiće ramena i ruku.
Međurebarni nervi (nervi intercostales)
U predelu grudnog koša se ne formiraju spletovi već od grana spinalnih nerava nastaju međurebarni nervi. U svaki međurebarni prostor ulazi po jedan nerv.
Slabinski splet (plexus lumbalis)
Grade ga od 1-4. slabinskog nerva. Njegove najvažnije grane su:
- butni nerv (n. femoris) koji inerviše prednje mišiće i kožu prednje strane buta;
- zaporni nerv (n. obturatorius) koji inerviše unutrašnje mišiće buta i kožu unutrašnje strane buta.
Krsni splet (plexus sacralis)
Grade 4. i 5. slabinski i 1, 2. i 3. krsni nervi. Njegove najvažnije grane su:
- bočne grane koje inervišu sedalne mišiće;
- veliki sedalni nerv (n. ischiadicus) koji inerviše zadnje mišiće buta i grana se na lišnjački i golenjački nerv.
Stidni splet (plexus pudendus)
Prednje grane 3, 4. i 5. krsnog nerva grade ovaj splet. Završna grana je stidni nerv, koji inerviše mišiće međice i kožu spoljašnjih polnih organa.
Trtični splet (plexus coccygeus)
Predstavlja ustvari sojnicu prednje grane petog krsnog i trtičnog nerva. Oživčava kožu čmara.
Literatura
- Ćurčić, B: Razviće životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Hale. W, G, Morgham, J, P: Školska enciklopedija biologije, Knjiga-komerc, Beograd
- Kalezić, M: Osnovi morfologije kičmenjaka, ZUNS, beograd, 2001
- Mariček, Magdalena, Ćurčić, B, Radović, I: Specijalna zoologija. naučna knjiga, Beograd, 1986
- Milin J. i saradnici: Embriologija, Univerzitet u Novom Sadu, 1997.
- Pantić, V:Biologija ćelije, Univerzitet u Beogradu, Beograd, 1997.
- Pantić, V: Embriologija, Naučna knjiga, beograd, 1989.
- Popović S: Embriologija čoveka, Dečije novine, Beograd, 1990.
- Trpinac, D: Histologija, Kuća štampe, Beograd, 2001.
- Šerban, M, Nada: Pokretne i nepokretne ćelije - uvod u histologiju, Savremena administracija, Beograd, 1995
