Razlika između izmena na stranici „Čovečja glista”
| Red 2: | Red 2: | ||
[[Slika:AscariasisLifeCycle.GIF|400px|mini|d|Životni ciklus askarisa]] | [[Slika:AscariasisLifeCycle.GIF|400px|mini|d|Životni ciklus askarisa]] | ||
'''Čovečja glista''' (''Ascaris lumbricoides'') je parazitska vrsta [[valjkasti crvi|valjkastih crva]]. Jedan je od najkrupnijih crevnih parazita čoveka, čije ženke dostižu 20 do 40 cm, a mužjaci su nešto sitniji sa dužinom od 15 do 25 cm. Kosmopolitska je vrsta jer je praktično ima svuda gde žive ljudi, a u nekim područjima je zaraženo celokupno stanovništvo. | '''Čovečja glista''' (''Ascaris lumbricoides'') je parazitska vrsta [[valjkasti crvi|valjkastih crva]]. Jedan je od najkrupnijih crevnih parazita čoveka, čije ženke dostižu 20 do 40 cm, a mužjaci su nešto sitniji sa dužinom od 15 do 25 cm. Kosmopolitska je vrsta jer je praktično ima svuda gde žive ljudi, a u nekim područjima je zaraženo celokupno stanovništvo. | ||
| − | |||
== Anatomija== | == Anatomija== | ||
Askaris ima razvijena sva tkiva i sisteme organa osim respiratornog i krvnog sistema. | Askaris ima razvijena sva tkiva i sisteme organa osim respiratornog i krvnog sistema. | ||
| Red 31: | Red 30: | ||
==Životni ciklus== | ==Životni ciklus== | ||
Čovek može da se zarazi askarisom unoseći hranu (nedovoljno oprano povrće) ili vodu zaražene jajima ovog parazita. Dospevanjem u crevo iz jaja se izlegu mlade jedinke koje probijaju zid creva i dospevaju u vene. Krvotokom kroz krvne sudove jetre i preko srca dospevaju u pluća. Iz krvnih sudova pluća prelaze u plućne alveole, iz njih u bronhije, dušnik i usnu duplju. Zatim, gutanjem zajedno sa pljuvačkom dospevaju ponovo u tanko crevo u kome se razvijaju u adulte (odrasla forma). Posle dva to tri meseca ženke postaju polno sposobne i nose jaja. Kod dece se ponekad odrasle jedinke aktivno penju po jednjaku do ždrela i izlaze napolje kroz usta i nos (vidi sliku) ili se spuštaju u dušnik pa mogu da uguše dete. | Čovek može da se zarazi askarisom unoseći hranu (nedovoljno oprano povrće) ili vodu zaražene jajima ovog parazita. Dospevanjem u crevo iz jaja se izlegu mlade jedinke koje probijaju zid creva i dospevaju u vene. Krvotokom kroz krvne sudove jetre i preko srca dospevaju u pluća. Iz krvnih sudova pluća prelaze u plućne alveole, iz njih u bronhije, dušnik i usnu duplju. Zatim, gutanjem zajedno sa pljuvačkom dospevaju ponovo u tanko crevo u kome se razvijaju u adulte (odrasla forma). Posle dva to tri meseca ženke postaju polno sposobne i nose jaja. Kod dece se ponekad odrasle jedinke aktivno penju po jednjaku do ždrela i izlaze napolje kroz usta i nos (vidi sliku) ili se spuštaju u dušnik pa mogu da uguše dete. | ||
| − | + | {{Više podataka|Valjkasti crvi}} | |
==Galerija slika== | ==Galerija slika== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Izmena na datum 21. oktobar 2013. u 20:28
Čovečja glista (Ascaris lumbricoides) je parazitska vrsta valjkastih crva. Jedan je od najkrupnijih crevnih parazita čoveka, čije ženke dostižu 20 do 40 cm, a mužjaci su nešto sitniji sa dužinom od 15 do 25 cm. Kosmopolitska je vrsta jer je praktično ima svuda gde žive ljudi, a u nekim područjima je zaraženo celokupno stanovništvo.
Anatomija
Askaris ima razvijena sva tkiva i sisteme organa osim respiratornog i krvnog sistema.
Telesni zid sastoji se od:
- kutikule,
- epidermisa i
- mišića.
Uloge kutikule su da štiti telo, daje telu čvrstinu i služi kao potpora mišićima. Kutikula crevnih parazita iz roda Ascaris je jako debela, izgrađena je od čak devet slojeva, čime predstavlja moćnu zaštitu od enzima u sistemu za varenje domaćina.
Epidermis može da bude sincicijelan, što znači da je bez jasnih granica između ćelija ili izgrađen od jasno razgraničenih ćelija. Obrazuje četiri uzdužna zadebljanja: leđno, trbušno i dva bočna.
Sloj mišića, koji se nalazi ispod epidermisa, je ovim zadebljanjima podeljen na uzdužne trake. Mišićne ćelije se sastoje od:
- jednog proširenog dela u kome je smešteno jedro i sa koga polazi nastavak koji je u kontaktu sa nervnom ćelijom; (mišićne ćelije većine drugih životinja nemaju ovakve nastavke već nervne ćelije pružaju nastavke ka mišićnim i tako sa njima ostvaruju kontakt); u tom proširenom delu se magacionira glikogen;
- jednog izduženog dela koji ima sposobnost kontrakcije i naleže na epidermis
Između telesnog zida i creva nalazi se pseudocelom.
Crevo je prava cev, koja počinje usnim, a završava se analnim otvorom. Prednje i zadnje crevo su obloženi kutikulom što ukazuje na njihovo ektodermalno poreklo.
Nervni sistem je vrpčast, ali složeniji od onog kod pljosnatih crva. Sastoji se od nervnog prstena, koji okružuje ždrelo, i vrpci koje sa njega polaze. Osim toga u telu se nalaze i ganglijska zadebljanja.
Ekskretorni sistem je u obliku cevčica koje su žlezdanog porekla. Krvni i respiratorni sistem kod ovih životinja ne postoje.
Polni organi su cevasti, polovi su odvojeni i javlja se polni dimorfizam : mužjaci su manji od ženki i imaju povijen zadnji deo tela i kopulatorni organ. U razviću nemaju larve, već se iz jaja izlegu mladi koji potpuo liče na odrasle.
Životni ciklus
Čovek može da se zarazi askarisom unoseći hranu (nedovoljno oprano povrće) ili vodu zaražene jajima ovog parazita. Dospevanjem u crevo iz jaja se izlegu mlade jedinke koje probijaju zid creva i dospevaju u vene. Krvotokom kroz krvne sudove jetre i preko srca dospevaju u pluća. Iz krvnih sudova pluća prelaze u plućne alveole, iz njih u bronhije, dušnik i usnu duplju. Zatim, gutanjem zajedno sa pljuvačkom dospevaju ponovo u tanko crevo u kome se razvijaju u adulte (odrasla forma). Posle dva to tri meseca ženke postaju polno sposobne i nose jaja. Kod dece se ponekad odrasle jedinke aktivno penju po jednjaku do ždrela i izlaze napolje kroz usta i nos (vidi sliku) ili se spuštaju u dušnik pa mogu da uguše dete.
Galerija slika
Ascaris izlazi na nos i usta usnulog deteta
Ascaris - levo mužjak, desno ženka
Shema anatomije mužjaka:1. usta 2. crevo; 3. kloaka; 4. ekskrecioni organi;5. testis; 6. okoloždrelni nervni prsten; 7. leđna (dorzalna) vrpca nervnog sistema; 8. trbušna (ventralna) vrpca nervnog sistema; 9. ekskreciona pora
|
Tekst nije završen - radovi su u toku
|
Literatura
- Dogelj, V,A: Zoologija beskičmenjaka, Naučna knjiga, beograd, 1971.
- Krunić, M: Zoologija invertebrata 1, Naučna knjiga, Beograd, 1977.
- Krunić, M: Zoologija invertebrata 2, Naučna knjiga, Beograd, 1979.
- Krstić, Lj: Čovek i mikrobi, Draganić, Beograd, 2003.
- Mariček, magdalena, Ćurčić, B, Radović, I: Specijalna zoologija, Naučna knjiga, Beograd, 1986.
- Matoničkin, I, Habdija, I, Primc - Habdija, B: Beskralješnjaci - bilogija nižih avertebrata, Školska knjiga, Zagreb, 1998.
- Marcon, E, Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
- Petrov, I: Sakupljanje, preparovanje i čuvanje insekata u zbirkama, Biološki fakultet, Beograd, 2000.
- Radović, I, Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos *Novi Sad, Beograd, 2001.
- Ratajac, Ružica: Zoologija za studente Poljoprivrednog fakulteta, PMF u Novom Sadu i MP Stylos Novi Sad, 1995.
- Biblioteka Planeta Zemlja i život na njoj: Čovek i životinjski svet, ZUNS i Srpsko biološko društvo, Beograd, 1987
