Životinje

Kladogram carstva Animalia koji je sastavio Stefan Luketa 2009. godine

Kladogram podcarstva Bilateria koji je sastavio Stefan Luketa 2009. godine

Razdeo Spongia

Razdeo Cnidaria

Razdeo Echinodermata

Razdeo Gastrotricha

Životinje predstavljaju jedno od carstava domena eukariota. To su višećelijski, heterotrofni organizmi koji hranu gutaju i vare u unutrašnjosti tela. Najveći broj predstavnika ovog carstva su pokretni organizmi. Aristotel je prvi ceo organski svet klasifikovao na dva carstva - biljke i životinje. Ovakva podela se dugo zadržala, ali se nakon otkrića mikroskopa otkrio veliki broj do tada nevidljivih organizama, a produbila su se i znanja o strukturi organizama. Tako je Hekel 1866. godine uveo i novo carstvo pod nazivom Protista koje je obuhvatalo sve jednoćelijske eukarite.

Karakteristike

Carstvo životinja obuhvata eukariotske heterotrofne višećelijske organizme koji hranu gutaju i vare unutar tela. Većina predstavnika ovog carstva živih bića su pokretni organizmi. Rasprostranjene su u svim biogeografskim oblastima, a zauzimaju različite ekološke niše, pa im se zbog toga morfološke i metaboličke odlike veoma razlikuju. Ne poseduju ćelijski zid, a u ekstracelularnom matriksu poseduju molekule kolagena, integrina, proteoglikana i adhezivne glikoproteine. Između ćelija se formiraju specifične veze koje su tipa pukotinastih veza i dezmozoma. Tokom ontogenetskog razvića postoji mogućnost pokreta ćelija. Imaju zajedničke karakteristike u razviću zigota. Naime, od zigota se u procesu brazdanja formira blastula, a kod većine raslojavanjem blastule nastaje gastrula. Životinje poseduju gastralnu duplju sa jednim ili dva otvora. Ukoliko poseduju dva otvora jedan je prednji – usni, a drugi se nalazi na suprotnoj strani i naziva se analni.

Klasifikacija životinja

Danas u biologiji preovladava mišljenje da su prve linije životinja nastale pre oko 700 miliona godina, odnosno u eri prekambrijuma. Pojedini autori smatraju da su prve životinjske ćelije nastale pre oko jedne milijarde godina. Velike morfološke razlike između današnjih razdela životinja su se pojavile krajem prekambrijumske ere, odnosno u vandskoj periodi, edijakara epohi. Tada su najverovatnije postojali sledeći razdeli životinja: sunđeri, žarnjaci, mekušci, člankoviti crvi i zglavkari. Zbog prisustva visokospecijalizovanih grupa poput mekušaca i zglavkara ukazuje na to da su i u ranijim epohama postojali životinjski taksoni. Prema savremenim klasifikacionim sistemima u okviru carstva životinja se izdvaja između 30 i 40 razdela. Zbog velike raznovrsnosti prema današnjim shvatanjima možemo razlikovati tri podcarstva životinja: Parazoa, Mesozoa i Eumetazoa.

Podcarstvo Porifera

U okviru ovog podcarstva nalazi se samo jedan razdeo koji je poznat i pod nazivom sunđeri. Obuhvata sesilne organizme koji naseljavaju u najvećem broju slučajeva morske ekosisteme, a samo mali broj slatkovodne. To su primitivne životinje, a njihova primitivnost se ogleda u tome što nemaju tkiva i organe, već se nalaze na ćelijskom nivou organizacije. Karakteriše ih dvoslojan telesni zid sa mnogobrojnim sitnim otvorima – porama i jednim velikim otvorom – oskulum. Ishrana je filtracionog tipa, što podrazumeva da iz okolne sredine izdvajaju, cede sitne čestice. Disanje i izbacivanje štetnih produkata metabolizma vrši se pomoću vodenog toka, i to na celokupnoj površini koja je u kontaktu sa vodom. Sunđeri se razmnožavaju bespolnim i polnim putem. Bespolno razmnožavanje se vrši pupljenjem, unutrašnjim ili spoljašnjim. Polne ćelije se obrazuju u pihtijastoj masi. Sunđeri su hermafroditni organizmi.

Podcarstvo Placozoa

Ovom razdelu životinja pripada samo jedna vrsta – Trichoplax adhaerens koja naseljava sva tropska i suptropska mora i okeane i to u oblastima blizu kopna. Smatra se da je ovo najprimitivnija recentna vrsta carstva životinja. Trihoplaks je na ćelijskom nivou morfološke organizacije. Razmnožavanje je bespolno i polno. Bespolno razmnožavanje se obavlja deobom tela.

Podcarstvo Mesozoa

Predstavnici ovog podcarstva životinja su endoparaziti beskičmenjaka. Imaju vrlo jednostavnu građu što se ogleda u činjenici da nemaju unutrašnji sloj koji odgovara endodermu. Podeljena su mišljenja oko razliga zbog ovakvog stanja njihove građe. Pojedini autori misle da je uslovljeno parazitskim načinom života, a drugi da je odraz primitivnosti ove grupe. Savremeni podaci govore u prilog druge teorije. Telo vrsta grupe Mesozoa je građeno od spoljašnjeg sloja ćelija koji okružuje jednu ili više reproduktivnih ćelija i naziva se somatoderma. Od reproduktivnih ćelija se formiraju agameti, pa su prema tome ovo jedine životinje koje se razmnožavaju agametski. Obuhvata dva razdela: Dicyemida (Rhombozoa) i Orthonectida.

Podcarstvo Bilateria

• Infracarstvo Acoelomorpha. Predstavnici ove grupe su uglavnom sitni organizmi čije dimenzije se kreću između 2 mm i 2 cm. Najveći broj predstavnika živi u morskim ekosistemima intersticijelno, odnosno između čestica peska, dok manji broj vrsta živi u mulju, dok par vrsta živi planktonski. Oblik tela im je najčešće lancetast ili crvolik, a kod nekih diskoidalan. Najčešće nemaju crevni sistem, a samo mali broj vrsta ima usni otvor, a pojedine i kratko ždrelo. Ekskretorni sistem nije razvijen, a polni je bez diferenciranih gonada. Nervni sistem je difuznog tipa. Za njih je najkarakterističnija osobina da im je središnji deo tela necelularizovan, odnosno sincicijelan.
• Infracarstvo Chaetognatha. Ova grupa obuhvata mali broj vrlo specifičnih životinja koje naseljavaju najčešće plankton, a manji broj i bentos mora. Imaju veoma široko geografsko rasprostranjenje, a vertikalna distribucija im je takođe široka. Telo ima oblik strele, providno je i izdeljano na tri regiona: glaveni, trupni i repni. Telesni zid je građen od epidermisa koji sa spoljašnje strane luči kutikulu. Epidermis je na bočnim delovima tela višeslojan, što ni kod jednog drugog razdela beskičmenjaka nije slučaj. Ispod epidermisa se nalazi celom. Interesantno je da u celomskoj tečnosti nisu nađene celomocite. Nervni sistem je ganglionaran. Respiratorni, krvni i ekskretorni sistem kod njih nisu razvijeni što se objašnjava malim dimenzijama tela, odnosno nanizmom. Svi predstavnici razdela Chaetognatha su hermafroditni organizmi.
• Infracarstvo Deuterostomata.
• Infracarstvo Protostomata.

Za više podataka pogledati Klasifikacija životinja

Spoljašnji linkovi

• Stefan Luketa: Carstvo Animalia, Drvo života, 2009.

Autor teksta:

prezentacija