Langerhansova ostrvca
Langerhansova ostrvca su oblasti u tkivu pankreasa u kojima su grupisane endokrine ćelije. Nemaju izvodne kanale pa proizvode sinteze, hormone, izlučuju direktno u krv. Ime su dobila po jednom studentu medicine koji ih je prvi put uočio 1869. g. Prečnik se kreće od 0,1 do 0,2 mm. Sastoje se od ćelija grupisanih u nepravilne trake i kapilara koji se između njih prostiru. Na preparatima pankreasa, koji se posmatraju pod svetlosnim mikroskopom, uočavaju se kao ovalne grupe ćelija koje su bledo obojene u odnosu na okolne ćelije (egzokrini deo pankreasa).
Sadržaj
Vrste ćelija
Endokrine oblasti pankreasa sastoje se iz nekoliko tipova ćelija:
- alfa-ćelije ili A-ćelije
- beta-ćelije ili B-ćelije
- delta-ćelije ili D-ćelije
- PP-ćelije
- E-ćelije, kojih najverovatnije u pankreasu čoveka nema
- prelazne ćelije koje se prema morfologiji mogu svrstati i u endokrine i u egzokrine ćelije
U toku embrionalnog razvića čoveka ne nastaju svi tipovi ćelija istovremeno već se prvo javljaju A-ćelije, zatim D-ćelije, B-ćelije i na kraju PP-ćelije. Pojedini tipovi ćelija se međusobno povezuju gradeći funkcionalne podjedinice Langerhansovog ostrvca. Raspored ćelija u ostrvcu je promenljiv mada se najčešće na njegovoj periferiji nalaze A-ćelije u vidu prstena, između njih su ubačene pojedinačne D-ćelije, dok se u sredini uglavnom nalaze B-ćelije. PP-ćelije se ne nalaze u svakom ostrvcu, a tamo gde ih ima zauzimaju periferni položaj.
A-ćelije
Imaju višeugaoni oblik i okruglo jedro. Sekretorne granule su skoncentrisane u delu koji je okrenut ka kapilaru i sadrže glukagon. Egzocitozom se hormon glukagon izlučuje u kapilar. A-ćelije se povezuju kako međusobno tako i sa D-ćelijama i tako grade funkcionalne podjedinice.
B-ćelije
Najbrojnije se među svim ćelijama ostrvaca. Jedro im je često sa poliploidnim brojem hromozoma. Povezane su kako međusobno tako i sa A-ćelijama. U sekretornim granulama se nalazi sintetisani proinsulin (neaktivni insulin).
D-ćelije
Mogu imati okrugao ili višeugaoni oblik i sa jednog dela njihove površine polaze tanki nastavci citoplazme. Najčešće se nalaze na periferiji ostrvaca između A i B-ćelija. Sintetišu hormon somatostatin, a imaju i parakrinu funkciju (deluju na susedne ćelije) jer somatostatin inhibira lučenje insulina i glukagona.
PP-ćelije
Naziv su dobile prema hormonu koji luče, pankreasnom polipeptidu. Nalaze se ne samo u endokrinom već i u egzokrinom delu pankreasa. Morfološki su slične A-ćelijama, ali se od njih razlikuju po sekretornim granulama. Najviše su zastupljene u ostrvcima zadnjeg dela glave pankreasa.
Regeneracija
U posebnim okolnostima, kao što je hiperglikemija, ćelije Langerhansovim ostrvaca se mogu obnoviti i to na dva načina:
- mitotičkim deobama ćelija u samom ostrvcu
- umnožavanjem izvornih ćelija koje izgrađuju pankreasni kanal.
Literatura
- Ćurčić, B: Razviće životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Mariček,Magdalena; Ćurčić,B; Radović,I: Specijalna zoologija, Naučna knjiga, Beograd, 1996.
- Popović S: Embriologija čoveka, Dečije novine, Beograd, 1990.
- Trpinac, D: Histologija, Kuća štampe, Beograd, 2001.
- Šerban, M, Nada: Pokretne i nepokretne ćelije - uvod u histologiju, Savremena administracija, Beograd, 1995.
