Pigmentna ćelija
Pigmentna ćelija je svaka ćelija koja sadrži granule pigmenta. Nalazi se u vezivnom tkivu sudovnjače i dužice oka i obavlja sintezu melaninskih granula, kao i u kosi i koži. Od broja pigmentskih granula kao i načina kako su uređene zavisi obojenost dužice. Plava dužica je posledica malog broja granula ili njihovog odsustva, dok sa povećenjem broga granula boja postaje sve tamnija.
Melanociti
Pigmentna ćelija u koži čoveka proizvodi pigment melanin (melanogeneza) i naziva se melanocit. U toku embrionalnog razvića nastaju od ćelija nervne kreste. Nalaze se u germinativnom sloju epidermisa kože. Matične ćelije (stem ćelije) iz kičmene moždine fetusa migriraju u kožu i tamo ostaju čitavog života i proizvode melanocite. Pigment melanin daje boju koži i pomaže zaštiti kože od štetnog UV zračenja. Sunčanjem melanociti povećavaju stvaranje melanina pa koža potamni čime se štiti od UV zračenja. Malignim transformacijama ovih ćelija dolazi do nastanka melanoma (oblik raka kože).
Melanin
Postoje dva osnovna oblika melanina:
- eumelanin, braon do crne boje; količina ovog oblika se povećava prilikom izlaganje kože UV zračenju (sunčanju) i njegova glavna uloga je zaštita od tog zračenja;
- feomelanin, žute do crvene boje.
Sinteza ovih oblika melanina zavisi od interakcije receptornog proteina na površini melanocita (melanokortin 1 receptor, MC1R) sa:
- melanocitostimulirajućim hormonom (MSH), kada se sintetiše eumelanin;
- jednim signalnim proteinom pri čemu se obrazuje feomelanin.
Melanozomi
Melanin se sintetiše u specifičnim organelama nazvanim melanozomi koje su smeštene u centralnom delu melanocita. U Goldžijevom aparatu se obrazuju premelanozomi u kojima se tirozin oksidiše i prelazi u dihidroksifenilalanin, a zatim on o melanozomima daje melanin. Pod uticajem UV zračenja dolazi do reorganizacije melanozoma, koji se pomoću mikrotubula pomeraju ka periferiji ćelije a zatim preko nastavaka melanocita prenose se do keratinocita.
|
Tekst nije završen - radovi su u toku
|
Literatura
- Ćurčić, B: Razviće životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Kalezić, M: Osnovi morfologije kičmenjaka, ZUNS, beograd, 2001
- Milin J. i saradnici: Embriologija, Univerzitet u Novom Sadu, 1997.
- Pantić, V:Biologija ćelije, Univerzitet u Beogradu, Beograd, 1997.
- Pantić, V: Embriologija, Naučna knjiga, beograd, 1989.
- Popović S: Embriologija čoveka, Dečije novine, Beograd, 1990.
- Trpinac, D: Histologija, Kuća štampe, Beograd, 2001.
- Hale. W, G, Morgham, J, P: Školska enciklopedija biologije, Knjiga-komerc, Beograd
- Šerban, M, Nada: Pokretne i nepokretne ćelije - uvod u histologiju, Savremena administracija, Beograd, 1995.
