Sarkopterigije
- carstvo: životinje
- tip: hordati
- podtip: kičmenjaci
- klasa: košljoribe
- potklasa: Sarkopterigije
Sarkopterigije (lat. Sarcopterigii ili Choanichthyes) je grupa riba koja ima unutrašnje nosne otvore, hoane (choanae) koji spajaju nosne duplje sa ždrelom, a time i sa plućima koja povremeno funkcionišu kao disajni organi. Ta osobina nije svojstvena ni jednoj drugoj grupi riba, već je imaju samo kopneni kičmenjaci. Ova potklasa obuhvata većinom izumrle ribe i nekoliko današnjih, reliktnih vrsta.
Sarkopterigije se od svih ostalih riba razlikuju i po građi i tipu krljušti koje su označene kao kosmoidne i predstavljaju poseban oblik ganoidnih krljušti. Parna peraja su specifično građena, sa uzanom, mesnatom osnovom koja je pokrivena krljuštima i sa snažnim mišićima (sarcopterygium)
Kosmoidne krljušti su izgrađene od tri sloja:
- površinskog (gornjeg) koji se sastoji od specifične zubne supstance, kosmina;
- bazalnog (donjeg), izgrađenog od koštane mase izopedina;
- središnjeg, nazvanog vaskularni, smeštenog između prethodna dva sloja i šupljikave, sunđeraste građe.
Klasifikacija
Danas su ove ribe sa jako malim brojem predstavnika dok je njihov procvat bio u devonu, periodu razvoja Zemlje iz koga su poznati i njihovi fosili.
Recentne vrste svrstavaju se u dva reda:
1.šakoperke (Crossopterygii) sa najpoznatijim predstavnikom latimerijom
2. plućašice (Dipnoi) koja je danas zastupljena sa svega tri predstavnika koji su grupisani u dva podreda:
- monopneumones (Monopneumones) sa jednim jedinim predstavnikom:
- ceratodus (Ceratodus forsteri)
- dipneumones (Dioneumones) sa dva predstavnika:
Literatura
- Brem, A., E.: Život životinja, Prosvjeta, Zagreb, 1982.
- Kalezić,M.:Osnovi morfologije kičmenjaka, Savremena administracija, Beograd, 1995.
- Kalezić, M.: Hordati, Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu, 2000.
- Marcon, E., Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
- Radović, I., Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos Novi Sad, Beograd, 2001.
- Ratajac, Ružica: Zoologija za studente Poljoprivrednog fakulteta, PMF u Novom Sadu i MP Stylos Novi Sad, 1995.
