Oman

Oman Klasifikacija

Carstvo Plantae Tip Magnoliophyta Podtip Klasa Magnoliopsida Potklasa Red Asterales Podred Familija Asteraceae Rod Telekia Vrsta Telekia speciosa

Oman (volujsko oko, žuti kolotoč, ognjica, veliki volujak) ili lat. Telekia speciosa je biljka iz porodice glavočika (lat. Asteraceae, Compositae).

Naučni naziv

Poreklo imena:

• roda po mađarskom botaničaru i meceni S. Teleki-ju, koji je živeo u 19. veku;
• vrste od latinskog speciosus, što znači naočit, lep, ugledan zbog lepote same biljke.
• Sinonimi:
• Telekia cordifolia DC.
• Buphthalmum speciosum Schreb.
• B. cordifolium Waldst. & Kit.
• Inula macrophylla M. B.
• I. caucasica Pers.

Opis biljke

Stablo je okruglo, vunasto dlakavo, veoma snažno i grana se u gornjem delu. Donji, srednji i gornji listovi razlikuju se međusobno po obliku i lisnoj dršci. Donji su široko trouglasti ili jajasti sa dučačkim drškama. Srednji su na kratkoj dršci, jajasti i nazubljeni po obodu, dok su gornji listovi izduženo jajasti ili u obliku romba sa šiljatim vrhom i sedeći su (nemaju dršku). Cvetovi su grupisani u krupne glavičaste cvasti široke 6-7 cm, dok su one sakupljene u gronje. Po obodu glavice nalaze se jednopolni, ženski, jezičasti cvetovi. U centru su cevasti dvopolni (hemafroditni) cvetovi. Plod je ahenijum dugačak oko 6 mm sa nazubljenim obodom pri vrhu.

Stanište i rasprostranjenost

Raste na planinama u pojasu bukovih i jelovih šuma, uz potoke i izvore u brdsko-planinaskom regionu, na starim krčevinama šuma i u kraškim vrtačama. Rasprostranjena je u južnim i istočnim Karpatima, istočnim Alpima, Balkanskom poluostrvu, Maloj Aziji i na Kavkazu.

Lekovito dejstvo i upotreba

Koren, mirisa na kamfor, se koristi za odstranjivanje slobodnih radikala iz organizma. U narodnoj medicini omanom se leči bronhitis, plućne bolesti, prehlada i išijas.

• 
• 

Literatura

• Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
• Šilić, Č:Atlas drveća i grmlja, ZUNS Sarajevo i ZUNS Beograd, 1990.

Snežana Trifunović, dipl. biolog