Virak

Klasifikacija

Carstvo Plantae Tip Magnoliophyta Podtip Klasa Magnoliopsida Potklasa Red Rosales Podred Familija Rosaceae Potfamilija Vrsta Alchemilla vulgaris

Virak (vrkuta, sitna rosnica, biserak, gospin plašt), Alchemilla vulgaris, je zeljasta biljka iz porodice ruža (Rosaceae).

Naučno ime potiče:

• roda - iz arapskog jezika od reči alkemelych, što znači nebeska rosa
• vrste - iz latinskog jezika od reči vulgaris = običan.

Opis biljke

Višegodišnja zeljasta biljka sa debelim, horizontalnim korenom. Prizemni listovi su sakupljeni u rozetu iz koje izrasta stablo visoko do 50 cm, uspravno ili poluuspravno i dlakavo. Listovi su okruglasti usečeni zvezdasto na 7-11 režnjeva čiji su obodi iseckani ili nazubljeni. Kada je vlažnost vazduha visoka na obodima listova se javljaju kapljice vode (arapski alkemelych = nebeska rosa). Cvetovi su žutozeleni, sitni, neugledni, bez kruničnih listića.

Stanište

Cveta od juna do septembra, a raste na pašnjacima, pored potoka od brdskih do planinskih predela i veoma je česta pogovotovo u jugoistočnoj Srbiji.

Hemijski sastav droge

Kao droga koristi se nadzemni deo biljke u cvetu (Alchemillae herba), ređe samo listovi i imaju slabogorak i opor ukus.

Hemijski sastav virka nije dovoljno izučen. Zna se da sadrži:

• tanin,
• elagnu kiselinu,
• gorke glikozide,
• saponine,
• flavonoide i
• malo etarskog ulja.

Upotreba

Zbog sadržaja tanina koristi se pre svega za površinsko skupljanje tkiva (smiruje upale kože i sluzokože), kao sredstvo protiv krvarenja a takođe i kod proliva i dizenterija. Ulazi u sastav tzv. ženskog čaja koji je lekovit kod krvarenja van vremena menstruacije.

Mladi listovi se pri ishrani u prirodi mogu koristiti za pravljenje čorbi, pirea i variva.

Literatura

• Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.

izvor fotografije

Snežana Trifunović, dipl. biolog