Vršna tvorna tkiva

Vršna tvorna tkiva (apikalni meristemi) su vrsta tvornih tkiva biljaka čije ćelije zadržavaju sposobnost deobe tokom čitavog života biljke. Nalaze na vrhovima korena i stabla i nazivaju se vegetacione kupe. Deobama ćelija ovog tkiva biljka raste u dužinu, stablom u visinu, korenom u dubinu. Vršna tvorna tkiva prema poreklu pripadaju primarnim meristemima.

Inicijalna ćelija

Apikalni meristemi nastaju deobama jedne ili većeg broja tzv. inicijalnih ćelija. Inicijalne ćelije se dele na dva načina:

• antiklina deoba, kod koje je deobna ravan pod pravim uglom u odnosu na površinu meristemskog tkiva,
• periklina deoba, kada je deobna ravan paralelena sa površinom tog tkiva.

Kod viših golosemenica i skrivenosemenica inicijalna ćelija koja se nalazi u unutrašnjosti deli se na oba načina čime nastaje osnovna masa vršnog tvornog tkiva, tzv. korpus. Korpus je pokriven tunikom koja nastaje antiklinim deobama spoljašnje inicijalne ćelije. Tunika može da bude jednoslojna, kod monokotiledonih biljaka ili dvoslojna kod dikotila.

Vegetaciona kupa stabla/izdanka

Vegetaciona kupa stabla nalazi se na vrhu stabla i sastoji od tunike i korpusa. Tunika se sastoji od jednog ili više slojeva izodijametričnih ćelija, dok je korpus izgrađen od prozenhimskih ćelija. Na vrhu oba ova dela nalazi se jedna ili više inicijalnih ćelija koje se neprekidno dele, nikada ne postaju trajne ćelije. Zahvaljujući tim deobama vrh se stalno obnavlja.

Literatura:

• Vujaklija, M: Leksikon stranih reči i izraza, Prosveta, Beograd
• Grozdanović-Radovanović, Jelena: Citologija, ZUNS, Beograd, 2000
• Nešković Mirjana, Konjević R, Ćulafić Ljubinka (2002): Fiziologija biljaka, NNK, Beograd
• Šerban, M, Nada: Ćelija - strukture i oblici, ZUNS, Beograd, 2001
• Sarić, M. (1975): Fiziologija biljaka, Naučna knjiga, Beograd
• Blaženčić, Jelena (1990): Praktikum iz anatomije biljaka sa osnovama mikroskopske tehnike,Naučna knjiga, Beograd
• Janjatović, V. (1988), Botanika, Novi Sad
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Kojić, M: Botanika, Naučna knjiga, Beograd, 1989.
• Kojić, M: Fiziološka ekologija kulturnih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1987.
• Marinković, R, Tatić, B, Blaženčić, J: Morfologija biljaka, Beograd, 1979.
• Nikolić,R, Pavlović, S, Živanović, P. (1989): Praktikum iz anatomije biljaka, Meidicnska knjiga, Beograd-Zagreb
• Tatić, B, Petković, V. (1998): Morfologija biljaka, ZUNS, Beograd

Snežana Trifunović, dipl. biolog