Čičak

Arctium Klasifikacija

Carstvo Plantae Tip Magnoliophyta Podtip Klasa Magnoliopsida Potklasa Red Asterales Podred Familija Asteraceae Potfamilija Rod Arctium

U narodu je čičak poznat još i kao repuh, lopuh, veliki lopuh. Naučni naziv Arctium lappa potiče od grčkih reči arktos, što znači medved i lappa što predstavlja ime čička ili od grče reči labein = dohvatiti, ščepati (zbog kukica kojima se plod zakačinje).

• Sinonimi:
• Lappa major Gaerin.
• Arctium majus Schrk.
• Lappa communis var. major Gaerin.
• Lappa officinalis All.
• Lappa vulgaris var. major Neilr.

Vrste roda Arctium

• A. lappa
• A. minus
• A. pubens
• A. tomentosum

Stanište

Veoma rasprostranjena, dvogodišnja korovska biljka koja se može naći na zapuštenim mestima, pored puteva i oko naselja.

Opis biljke

Koren je mesnat, vretenast i dužine do 60 cm. Stablo je crvenkasto, rebrasto, grana se samo u gornjem delu i grančice su vunaste. Listovi su najkrupniji u donjem delu stabla da bi postajali sve sitniji idući ka njegovom vrhu. Lice lista je tamnozeleno, a naličje je pokriveno sivim dlakama. Krunični listići su purpurnocrveni, cevasti i na vrhu podeljeni na pet delova. Čašični listići su na vrhu savijeni u obliku kukice. Cvetovi obrazuju loptaste glavice sakupljene u gronje.

Droga i hemijski sastav

Najčešće se koristi koren (Bardanae radix), dok se plod (Bardanae fructus), list (Bardanae folium) ili ulje (Oleum Bardanae radicae) koriste nešto ređe.

Koren se sakuplja u drugoj godini i sadrži:

• inulin (45-50%),
• sluz,
• čvrsto etarsko ulje,
• skrob,
• gorke materije,
• masti,
• tanine,
• lignine i dr.

Upotreba

U narodnoj medicini primenjuje se za lečenje oboljenja kose koja se ispira nezaslađenim čajem. Pored toga dobar je i za čišćenje krvi i mokraćnih puteva kao i kod povišenog šećera u krvi. Treba napomenuti da se čičak ne sme koristiti istovremeno sa upotrebom lekova protiv povišenog šećera u krvi.

Pored ovih dejstava čičak pokazuje veoma raznovrsna dejstva. Najčešće je u upotrebi kao sredstvo koje pomaže kod izbacivanja viška tečnosti, protiv upala, čireva, ekscema, psorijaze. Koristi se i za jačanje apetita kao i za stvaranje i lučenje žuči. Eksperimentalnim putem je dokazano da čičak deluje na bakterije.

Literatura

• Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.

Snežana Trifunović, dipl. biolog