Šimširika
Šimširika (žuti šipak, žuta šiba, žutika, divlji šimšir, kiseli trn), lat. Berberis vulgaris, je razgranati listopadni žbun iz istoimene porodice (Berberidaceae).
Naučno ime
Poreklo imena:
- roda prema Berberiji iz koje je plod šimširike prenet u Afriku;
- vrste od lat. vulgaris = običan.
Opis biljke
Raste kao listopadni razgranati žbun čije stablo može da dostigne visinu oko 3m, pokriveno je trnovima i ispod kore je žuto. Trnovi mogu da budu trokraki ili petokraki i nastali su preobražajem listova. Ostali listovi su eliptični, kožasti, sakupljeni u svežnjeve, a po ivici fino nazubljeni. Cvasti su viseći grozdovi izgrađeni od šestočlanih, dvopolnih cvetova čiji su čašični i krunični listići žuti. Plod je duguljasta, crvena bobica kiselkastog ukusa u čijoj unutrašnjosti su smeštena 2-3 semena.
Stanište
Rasprostranjena je sve do 1200 m n.v. pretežno po terenu bogatom krečnjakom, na osunčanim i stenovitim prostorima, kao i u zoni žbunova i šipražja.
Hemijski sastav droge
Kao droga se koriste skoro svi delovi biljke:
- plodovi (Berberidis fructus)
- koren (Berberidis radix)
- kora (Berberidis cortex).
U svim biljnim organima ustanovljeni su pojedini sastojci:
- izohinolinski alkaloidi (do 8%): berberin, berbamin, vinetin i palmitin, u svim organima a posebno u obojenoj kori;
- antrahinonski derivati, kojih ima u korenu;
- organske kiseline (oko 6%), šećeri (oko 5%), pektin, guma i dr. prisutni u plodovima.
Upotreba
Plod, bobica, prijatnog ukusa upotrebljava se za pravljenje sirupa i kompota. Iz kore i drveta dobija se žuta boja berberin kojom se mogu da boje koža i vuna.
Šimširika se koristi kod bolesti žučnih puteva jer olakšava izlučivanje žuči, sprečava upale, pojavu peska i kamena u žučnim putevima. U obliku kapi, čiji je glavni sastojak berberin, smiruje upaljenu vežnjaču oka i očne kapke. Pored toga može se davati i protiv povraćanja.
Uslovno je neškodljiva što znači da je treba korititi samo u propisanim dozama i pod kontrolom stručnjaka.
Literatura
- Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
