Žiroliki crvi

Žiroliki crvi (Enteropneusta) su crvolike životinja iz filuma poluhordata. Žive solitarno rijući po dnu priobalnog dela mora ili ukopavajući se u jame. Telo ime je izduženo i njegov prednji deo (rilica) podseća na žir po čemu su i dobili naziv. Veličina tela im obično iznosi nekoliko centimetara mada ima vrsta koje dostižu i 2,5 m. Najveći broj vrsta iz tipa poluhordata pripada ovoj grupi (klasi) životinja.

Žiroliki crvi, kao svi poluhordati, pokazuju sličnosti sa bodljokošcima i hordatima (vidi poluhordati).

Sadržaj [sakrij] 1 Telesni regioni 2 Unutrašnja građa 2.1 Crevo i organi za izlučivanje 2.2 Krvni sistem 2.3 Nervni sistem i čula 2.4 Polni sistem 3 Literatura

1 Telesni regioni [uredi]

Telo im je podeljeno na tri regiona:

rilicu (proboscis); ogrlicu (kratko zadebljanje oko vrata) na čijoj se ventralnoj strani nalaze usta; trup koji je spljošten i na njemu se nalazi dva niza škržnih proreza. Na leđnjoj strani ždrela obrazuje se šuplja evaginacija, stomohorda, koja se pruža ka napred ulazeći u rilicu. Slična je notohordi kod hordata od koje se razlikuje po tome što nema potpornu ulogu i što je u vezi sa crevom.

Celom je dobro razvijen i nalazi se u svim telesnim regionima i to tako što je u ogrlici i trupu paran, dok je u rilici neparan zbog razvića mišića.

2 Unutrašnja građa [uredi]

2.1 Crevo i organi za izlučivanje [uredi]

Crevo počinje ustima koja se nastavljaju na ždrelo i može se podeliti na:

škržni deo jetreni deo. Škržni deo obuhvata ždrelo koje ima dvostruku funkciju:

respiratornu jer se preko škržnih proreza obavlja razmena gasova i voda izlazi u spoljašnju sredinu; transportuje hranljive materije ka crevu. Jetreni deo creva je bogato snabdeven izraštajima sa žlezdanom funkcijom i završava se analnim otvorom na zadnjem kraju trupa.

Organi za izlučivanje su u vidu kanala: jednog u rilici i dva u ogrlici, preko kojih je celom u vezi sa spoljašnjom sredinom.

2.2 Krvni sistem [uredi]

Otvorenog je tipa sa pravilnom cirkulacijom hemolimfe.

Sastoji se od:

leđnog krvog suda u kome se hemolimfa kreće prema napred; trbušnog krvnog suda u kome je kretanje hemolimfe ka nazad; poprečnih sudova koji u predelu ogrlice spajaju leđni i trbušni sud; centralna lakuna koja predstavlja proširenje leđnog suda u predelu rilice; srce u vidu kontraktilnog meška.

2.3 Nervni sistem i čula [uredi]

Sastoji se od:

dorzalnog (leđnog) nervnog stabla koje je jače razvijeno i u predelu rilice je cevasto (kao kod hordata); ventralnog (trbušnog) nervnog stabla; poprečnih komisura koje u oblasti rilice spajaju dorzalno i ventralno stablo. Čula ne postoje osim što se u epitelo nalaze fotoreceptorne ćelije.

2.4 Polni sistem [uredi]

Polni sistem je smešten u srednjem delu trupa bočno od creva i sastoji se od:

gonada kanala preko kojih gonade komuniciraju sa spoljašnjom sredinom. Odvojenih su polova, a razviće se odvija metamorfozom preko larve tornarije koja je slična larvi bodljokožaca.

3 Literatura [uredi]

• Mariček, magdalena, Ćurčić, B, Radović, I: Specijalna zoologija, Naučna knjiga, Beograd, 1986.
• Marcon, E, Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
• Radović, I, Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos Novi Sad, Beograd, 2001.