Betonica officinalis

Betonica

• Klasifikacija
• carstvo: Plantae
• razdeo: Magnoliophyta
• Klasa: Magnoliopsida
• Potklasa Asteridae
• red: Lamiales
• familija: Lamiaceae
• rod: Betonica sp.

Betonica

Betonica officinalis (ranjenik, ranilist, čistac) je biljka dikotila iz familije usnatica (Lamiaceae).

Naučno ime

Sinonimi:

• Stachys officinalis L.
• Stachys betonica Bentham

Poreklo rimskog imena Betonica iz doba Vetona, a Stachys je iz grčkog stachys, što znači klas po izgledu cvasti.

Rasprostranjenost

Rasprostranjena je po čitavoj Evropi, osim na severu, zatim u Maloj Aziji i severnoj Africi u šumama , šikarama i livadama od nizinskog pa do brdskog pojasa.

Opis

Stabljika je četvorostrana, uspravna i pokrivena dlačicama. Donji listovi su sakupljeni u rozetu, na naličju dlakavi. Cvetovi su dvousni i sakupljeni u vršne prividne klasove.

Lekovito dejstvo i upotreba

Koristi se u narodnoj i zvaničnoj medicini, (otuda i naziv ‘’officinalis’’ što znači lekovit) za lečenje:

• kao tonik za smirivanje živaca
• nedostatka koncentracije
• anksioznost i naperost
• gastritisa i lošeg varenja
• hronični reumatizam i išijas

Hemijski sastav droge

Kao droga upoterbljava se cela biljka, listovi i koren koji sadrže najviše:

• alkaloidi:
  • betonicini,
  • stahidrini,
  • trigonelini
• tanini

Album fotografija: Biljni svet Stare planine

Literatura

• Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.

Snežana Trifunović, dipl. biolog