Dan-noć (biljka)
Taksonomija
carstvo: Plantae
razdeo: Magnoliophyta
klasa: Magnoliopsida
red: Malpighiales
familija: Violaceae
rod: Viola
vrsta: V. tricolor
Dan-noć (maćuhica, trobojna ljubičica, ljubičica, milovanka, sirotica, šarena ljubičica) ili lat. Viola tricolor je biljka iz porodice ljubičica (Violaceae).
Opis biljke
Može biti jednogodišnja ili višegodišnja zeljasta biljka sa tankim, razgranatim poleglim stablom. Listovi su na drškama, srcastookruglog oblika po obodu su zupčasti sa dobro razvijenim zaliscima. Cvetovi su pojedinačni, na dugačkim drškama sa raznobojnim kruničnim listićima - vršni su tamnije, a bočni svetlije ljubičasti dok je donji beložućkast (lat. tricolor = trobojna). Plod je čahura.
Droga i hemijski sastav
Upotrebljava se nadzemni deo procvetale biljke (Violae tricoloris herba). Kao lek se upotrebljava samo divlja, poljska vrsta.
Droga sadrži:
- salicilnu kiselinu,
- etarsko ulje,
- glikozide (od kojih potiču boje cveta),
- saponine,
- oko 10% sluzi,
- šećere,
- vitamin C,
- malo tanina i dr.
Upotreba
Zbog prisustva salicilne kiseline koristi se spolja kod psorijaze, ekcema, akni, dermatitisa tako što se čajem ispiraju obolela mesta, a gusta masa (talog) se stavlja kao obloga. Koristi se za izlučivanje mokraće i protiv upale mokraćne bešike, kod katara disajnih organa (obavezni je sastojak sirupa za iskašljavanje), kod grozničavih stanja i reumatskih bolesti.
Koristi se u obliku čaja, sirupa, obloga i tečnosti za ispiranje. Kod povećanih doza i upotrebe duže od 4-6 nedelja može da se javi mučnina.
Literatura
- Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
