Razlika između izmena na stranici „Filogenetska stabla”
| (12 međuizmena istog korisnika nije prikazano) | |||
| Red 1: | Red 1: | ||
{{Definicija}} | {{Definicija}} | ||
| − | Filogenetska stabla su dijagrami koji predstavljaju evolutivne odnose između organizama. To su hipoteze, a ne konačne činjenice jer se revidiraju i dopunjuju kako se dolazi do novih saznanja o vrstama ili sekvencioniranju | + | Filogenetska stabla su dijagrami koji predstavljaju evolutivne odnose između organizama. To su hipoteze, a ne konačne činjenice jer se revidiraju i dopunjuju kako se dolazi do novih saznanja o vrstama ili [[Sekvencioniranje gena|sekvencioniranju gena]]. |
| + | |||
| + | Većina savremenih sistema [[Klasifikacija živog sveta|klasifikacije]] zasniva se na evolutivnim odnosima među organizmima, na filogeniji organizama. Klasifikacioni sistemi zasnovani na filogeniji organizuju vrste ili druge grupe na osnovu srodnosti, odnosno, zajedničkih predaka. | ||
| + | |||
| + | ==Anatomija filogenetskog stabla== | ||
| + | [[Datoteka:Filogenetska-stabla.jpg|alt=|thumb|871x871px|Različite forme filogenetskih stabala]] | ||
| + | |||
| + | |||
| + | Filogenetsko stablo može pokazati odnose ne samo za vrste već i za druge grupe organizama (odnose među populacijama, podvrstama ili velikim grupama srodnih vrsta). | ||
| + | |||
| + | Filogenetska stabla mogu se crtati u mnogo različitih formata. Ona se ne zasnivaju samo na fizičkim osobinama. Da bi konstruisali filogenetsko stablo, naučnici često upoređuju i analiziraju mnoge karakteristike vrsta ili drugih grupa. Tako ovo može da uključuje unutrašnje i spoljne fizičke osobine, a i druga svojstva poput ponašanja ili [[DNK]] sekvence. | ||
| + | |||
| + | Filogenetsko stablo se konstruiše tako da se na krajevima linija, koje se nazivaju '''grane''', nalaze određene vrste. Na primeru filogenetiskih stabala sa gornje slike predstavljeni su odnosi između pet vrsta obeleženih sa A, B, C, D i E. Mesta, tačke na kojima dolazi do divergencije grana (granaju se na dve) nazivaju se '''interni čvorovi'''. Linija koja vodi do mesta grananja naziva se '''koren'''. Sa svakog čvora polaze uvek dve grane. Na svakoj tački grananja nalazi se najmlađi zajednički predak vrsta koje od njega potiču. Tako, na mestu grananja iz koga vode poreklo vrste A i B nalazi se njihov najmlađi zajednički predak. | ||
| + | [[Datoteka:Filogenetsko-stablo deo.jpg|thumb|729x729px|Mesta (žute tačke) divergencije korena, najmlađi zajednički predak]] | ||
| + | |||
| + | Na svakoj tački grananja nalazi se najmlađi zajednički predak svih vrsta koje su potekle sa tog korena. Na primer, na mestu grananja sa koga potiču vrste A i B, nalazi se nalmlađi zajednički predak te dve vrste. Na sičan način se može pronaći i najmlađi zajednički predak svih pet predstavljenih vrsta (A, B, C, D, E). | ||
| + | |||
| + | Dijagram pokazuje kako se za svaku vrstu na drvetu može naći srodna vrsta, odnosno, ona sa zajedničkim pretkom (nalazi se na mestu grananja iznad korena). | ||
| + | |||
| + | Svaka horizontalna linija na stablu, koren, predstavlja niz predaka koji vode do vrsta na njegovom kraju. Na primer, linija koja vodi do vrste E predstavlja pretke vrste koja se odvojila od ostalih vrsta na stablu. | ||
| + | |||
| + | ==Srodnost vrsta== | ||
| + | U filogenetskom stablu srodnost dve vrste ima specifično značenje. Dve vrste su srodnije, više povezane ako imaju mlađeg (bližeg) zajedničkog pretka, a manje su srodne ukoliko im je zajednički predak stariji. | ||
| + | |||
| + | Za određivanje najmlađeg zajedničkog pretka dve vrste koristi se vrlo jednostavna metoda. Započinjemo na krajevima grana dve vrste i <nowiki>''idemo unazad''</nowiki> po filogenetskom stablu dok ne stignemo do tačke grananja. Na pr., želimo da utvrdimo koliko su vrste A, B, C i D međusobno srodne. Pošto vrste A i B imaju mlađeg zajedničkog pretka (granaju se pre), dok idemo unazad po stablu dolazimo do mesta grananja za vrste B i C (tek posle grananja za vrste A i B). Na osnovu toga se može reći da su vrste A i B međusobno srodnije od vrsta B i C. | ||
| + | |||
| + | Nedostatak ovakvog načina prikazivanja srodnosti između vrsta je u tome što ne možemo uporediti srodnost između svih vrsta. Ne možemo, npr., reći da li su vrste A i B međusobno srodnije nego što su to međusobno vrste C i D. Znači, možemo upoređivati srodnost samo onih vrsta koje se nalaze na granama koje se granaju sa istog korena. | ||
| + | |||
| + | {{Internet}}<br /> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | https://www.khanacademy.org/science/high-school-biology/hs-evolution/hs-phylogeny/a/phylogenetic-trees | ||
| + | |||
| + | https://www.khanacademy.org/science/biology/her/tree-of-life/a/building-an-evolutionary-tree | ||
| + | |||
| + | |||
| + | {{Literatura}} | ||
| + | |||
| + | https://www.khanacademy.org/science/high-school-biology/hs-evolution/hs-phylogeny/a/phylogenetic-trees | ||
| + | |||
| + | https://www.khanacademy.org/science/biology/her/tree-of-life/a/building-an-evolutionary-tree | ||
| + | |||
| + | |||
| + | {{Potpis2}} | ||
| + | |||
| + | <br /> | ||
| + | |||
| + | <br /> | ||
Najnovija izmena na datum 23. avgust 2019. u 19:08
Filogenetska stabla su dijagrami koji predstavljaju evolutivne odnose između organizama. To su hipoteze, a ne konačne činjenice jer se revidiraju i dopunjuju kako se dolazi do novih saznanja o vrstama ili sekvencioniranju gena.
Većina savremenih sistema klasifikacije zasniva se na evolutivnim odnosima među organizmima, na filogeniji organizama. Klasifikacioni sistemi zasnovani na filogeniji organizuju vrste ili druge grupe na osnovu srodnosti, odnosno, zajedničkih predaka.
Anatomija filogenetskog stabla
Filogenetsko stablo može pokazati odnose ne samo za vrste već i za druge grupe organizama (odnose među populacijama, podvrstama ili velikim grupama srodnih vrsta).
Filogenetska stabla mogu se crtati u mnogo različitih formata. Ona se ne zasnivaju samo na fizičkim osobinama. Da bi konstruisali filogenetsko stablo, naučnici često upoređuju i analiziraju mnoge karakteristike vrsta ili drugih grupa. Tako ovo može da uključuje unutrašnje i spoljne fizičke osobine, a i druga svojstva poput ponašanja ili DNK sekvence.
Filogenetsko stablo se konstruiše tako da se na krajevima linija, koje se nazivaju grane, nalaze određene vrste. Na primeru filogenetiskih stabala sa gornje slike predstavljeni su odnosi između pet vrsta obeleženih sa A, B, C, D i E. Mesta, tačke na kojima dolazi do divergencije grana (granaju se na dve) nazivaju se interni čvorovi. Linija koja vodi do mesta grananja naziva se koren. Sa svakog čvora polaze uvek dve grane. Na svakoj tački grananja nalazi se najmlađi zajednički predak vrsta koje od njega potiču. Tako, na mestu grananja iz koga vode poreklo vrste A i B nalazi se njihov najmlađi zajednički predak.
Na svakoj tački grananja nalazi se najmlađi zajednički predak svih vrsta koje su potekle sa tog korena. Na primer, na mestu grananja sa koga potiču vrste A i B, nalazi se nalmlađi zajednički predak te dve vrste. Na sičan način se može pronaći i najmlađi zajednički predak svih pet predstavljenih vrsta (A, B, C, D, E).
Dijagram pokazuje kako se za svaku vrstu na drvetu može naći srodna vrsta, odnosno, ona sa zajedničkim pretkom (nalazi se na mestu grananja iznad korena).
Svaka horizontalna linija na stablu, koren, predstavlja niz predaka koji vode do vrsta na njegovom kraju. Na primer, linija koja vodi do vrste E predstavlja pretke vrste koja se odvojila od ostalih vrsta na stablu.
Srodnost vrsta
U filogenetskom stablu srodnost dve vrste ima specifično značenje. Dve vrste su srodnije, više povezane ako imaju mlađeg (bližeg) zajedničkog pretka, a manje su srodne ukoliko im je zajednički predak stariji.
Za određivanje najmlađeg zajedničkog pretka dve vrste koristi se vrlo jednostavna metoda. Započinjemo na krajevima grana dve vrste i ''idemo unazad'' po filogenetskom stablu dok ne stignemo do tačke grananja. Na pr., želimo da utvrdimo koliko su vrste A, B, C i D međusobno srodne. Pošto vrste A i B imaju mlađeg zajedničkog pretka (granaju se pre), dok idemo unazad po stablu dolazimo do mesta grananja za vrste B i C (tek posle grananja za vrste A i B). Na osnovu toga se može reći da su vrste A i B međusobno srodnije od vrsta B i C.
Nedostatak ovakvog načina prikazivanja srodnosti između vrsta je u tome što ne možemo uporediti srodnost između svih vrsta. Ne možemo, npr., reći da li su vrste A i B međusobno srodnije nego što su to međusobno vrste C i D. Znači, možemo upoređivati srodnost samo onih vrsta koje se nalaze na granama koje se granaju sa istog korena.
https://www.khanacademy.org/science/biology/her/tree-of-life/a/building-an-evolutionary-tree
https://www.khanacademy.org/science/biology/her/tree-of-life/a/building-an-evolutionary-tree
