Razlika između izmena na stranici „Gametogeneza”
Idi na navigaciju
Idi na pretragu
Za više podataka pogledati spermatogeneza
Za više podataka pogledati oogeneza
| (6 međuizmena istog korisnika nije prikazano) | |||
| Red 1: | Red 1: | ||
| − | '''Gametogeneza''' je prva faza ontogenetskog razvića u toku koje od prvobitnih (primordijalnih) germinativnih ćelija sa diploidnim brojem hromozoma nastaju haploidni [[gamet]]i (polne ćelije). Primordijalne germinativne (klicine) ćelije se umnožavaju mitotičkim deobama i u muškom polu nazivaju se [[spermatogonije]], a u ženskom [[oogonije]] (ovogonije). Od sprematogonija i oogonija mejozom nastaju spermatozoidi, u muškom i jajne ćelije u ženskom polu | + | [[Slika:Gametogenesis1.jpg|502px|d|mini|Gametogeneza: a) spermatogeneza (levo); b) oogeneza (desno)]] |
| + | '''Gametogeneza''' je prva faza ontogenetskog razvića u toku koje od prvobitnih (primordijalnih), nediferenciranih germinativnih ćelija sa diploidnim brojem hromozoma nastaju haploidni visoko diferencirani [[gamet]]i (polne ćelije). Primordijalne germinativne (klicine) ćelije se umnožavaju [[mitoza|mitotičkim deobama]] i u muškom polu nazivaju se [[spermatogonije]], a u ženskom [[oogonije]] (ovogonije). Od sprematogonija i oogonija mejozom nastaju spermatozoidi, u muškom i jajne ćelije u ženskom polu. | ||
Obrazovanje dve vrste, po obliku i funkcijama različitih, polnih ćelija je prilagođenost na polno razmnožavanje pri kome dolazi do kombinovanja naslednog materijala roditelja. Prednost polnog razmnožavanja je što se njime dobija potomstvo s novim kombinacijama gena pa prema tome i osobina. Time se postiže velika raznovrsnost potomstva koja omogućava bolju prilagođenost promenama uslova spoljašnje sredine i evoluciju živog sveta. | Obrazovanje dve vrste, po obliku i funkcijama različitih, polnih ćelija je prilagođenost na polno razmnožavanje pri kome dolazi do kombinovanja naslednog materijala roditelja. Prednost polnog razmnožavanja je što se njime dobija potomstvo s novim kombinacijama gena pa prema tome i osobina. Time se postiže velika raznovrsnost potomstva koja omogućava bolju prilagođenost promenama uslova spoljašnje sredine i evoluciju živog sveta. | ||
| Red 8: | Red 9: | ||
Telesne ćelije izgrađuju sva tkiva i organe, a polne se nalaze u tkivu polnih žlezda (gonada). Dok se telesne ćelije razmnožavaju mitozom, polne ćelije sazrevaju mejozom. | Telesne ćelije izgrađuju sva tkiva i organe, a polne se nalaze u tkivu polnih žlezda (gonada). Dok se telesne ćelije razmnožavaju mitozom, polne ćelije sazrevaju mejozom. | ||
| − | |||
==Faze gametogeneze== | ==Faze gametogeneze== | ||
| − | + | Gametogeneza se kod muškarca odvija u semenim kanalićima testisa (muške polne žlezde). Može se prema tipu deobe koja se dešava, podeliti na dve faze: | |
| − | Gametogeneza se | ||
* mitotička faza ili premejotička faza u kojoj dolazi do umnožavanja i rasta primordijalnih klicinih ćelija. | * mitotička faza ili premejotička faza u kojoj dolazi do umnožavanja i rasta primordijalnih klicinih ćelija. | ||
* mejotička faza u koja kada je reč o formiranju ženskih gameta, može biti veoma razvučena. | * mejotička faza u koja kada je reč o formiranju ženskih gameta, može biti veoma razvučena. | ||
Gametogenezu je moguće podeliti i na tri faze: | Gametogenezu je moguće podeliti i na tri faze: | ||
| − | *umnožavanje (proliferacija) u kojoj se primordijalne klicine ćelije mitotički dele i | + | *'''umnožavanje''' (proliferacija) u kojoj se primordijalne klicine ćelije mitotički dele (uvećava se broj) dajući [[G|gonije]] koje su slične u oba pola i sadrže diploidan broj hromozoma slično kao telesne ćelije; gonije u ženskom polu označavaju se kao [[O|oogonije]], a u muškom kao [[S|spermatogonije]] |
| − | *rast | + | *'''rast''', se karakteriše difereciranjem spermatogonija i oogonija u primarne spermatocite i oocite; u ovoj fazi se kod oocita razlikuju dva perioda '''previtelogeneza''' (sinteza nukleinskih kiselina) i '''vitelogeneza''' (akumulacija hranljivih materija); |
| − | *sazrevanje kroz proces mejoze | + | *'''sazrevanje''' kroz proces [[mejoza|mejoze]], koja obuhvata: |
| + | ** mejozu I, redukcionu deobu u kojoj se broj hromozoma sa diploidnog smanjuje na upola manji, haploidan broj [[hromozom]]a i ** **mejozu II, koja je u stvari mitoza haploidnih ćelija nastalih u mejozi I | ||
| + | ==Tipovi gametogeneze== | ||
| + | Proces nastanka spermatozoida (muški gameti) naziva se [[spermatogeneza]] (lat.genesis=postanak, razviće) i odvija se u muškim polnim žlezdama, testisima. Razviće jajnih ćelija je [[oogeneza]] ili ovogenaza (lat. ooum, ovum= jajna ćelija) i vrši se kod jedinki ženskog pola u jajnicima. | ||
| + | {{više podataka|spermatogeneza}} | ||
| + | {{više podataka|oogeneza}} | ||
| − | == | + | ==Literatura== |
| + | *Ćurčić, B: Razviće životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1990. | ||
| + | *Popović, S: Embriologija čoveka, Dečije novine, Beograd, 1990 | ||
| + | *Pantić, V: Embriologija, Naučna knjiga, beograd, 1989 | ||
| + | *Hale. W, G, Morgham, J, P: Školska enciklopedija biologije, Knjiga-komerc, Beograd | ||
| + | *Mariček, Magdalena, Ćurčić, B, Radović, I: Specijalna zoologija. naučna knjiga, Beograd, 1986 | ||
| − | |||
[[Kategorija:Razviće životinja]] | [[Kategorija:Razviće životinja]] | ||
Najnovija izmena na datum 24. decembar 2014. u 19:15
Gametogeneza je prva faza ontogenetskog razvića u toku koje od prvobitnih (primordijalnih), nediferenciranih germinativnih ćelija sa diploidnim brojem hromozoma nastaju haploidni visoko diferencirani gameti (polne ćelije). Primordijalne germinativne (klicine) ćelije se umnožavaju mitotičkim deobama i u muškom polu nazivaju se spermatogonije, a u ženskom oogonije (ovogonije). Od sprematogonija i oogonija mejozom nastaju spermatozoidi, u muškom i jajne ćelije u ženskom polu.
Obrazovanje dve vrste, po obliku i funkcijama različitih, polnih ćelija je prilagođenost na polno razmnožavanje pri kome dolazi do kombinovanja naslednog materijala roditelja. Prednost polnog razmnožavanja je što se njime dobija potomstvo s novim kombinacijama gena pa prema tome i osobina. Time se postiže velika raznovrsnost potomstva koja omogućava bolju prilagođenost promenama uslova spoljašnje sredine i evoluciju živog sveta.
Prilagođenost na polno razmnožavanje dovela je do podele svih ćelija u organizmu na dve kategorije :
- telesne (somatske) ćelije i
- polne ćelije (gameti).
Telesne ćelije izgrađuju sva tkiva i organe, a polne se nalaze u tkivu polnih žlezda (gonada). Dok se telesne ćelije razmnožavaju mitozom, polne ćelije sazrevaju mejozom.
Faze gametogeneze
Gametogeneza se kod muškarca odvija u semenim kanalićima testisa (muške polne žlezde). Može se prema tipu deobe koja se dešava, podeliti na dve faze:
- mitotička faza ili premejotička faza u kojoj dolazi do umnožavanja i rasta primordijalnih klicinih ćelija.
- mejotička faza u koja kada je reč o formiranju ženskih gameta, može biti veoma razvučena.
Gametogenezu je moguće podeliti i na tri faze:
- umnožavanje (proliferacija) u kojoj se primordijalne klicine ćelije mitotički dele (uvećava se broj) dajući gonije koje su slične u oba pola i sadrže diploidan broj hromozoma slično kao telesne ćelije; gonije u ženskom polu označavaju se kao oogonije, a u muškom kao spermatogonije
- rast, se karakteriše difereciranjem spermatogonija i oogonija u primarne spermatocite i oocite; u ovoj fazi se kod oocita razlikuju dva perioda previtelogeneza (sinteza nukleinskih kiselina) i vitelogeneza (akumulacija hranljivih materija);
- sazrevanje kroz proces mejoze, koja obuhvata:
- mejozu I, redukcionu deobu u kojoj se broj hromozoma sa diploidnog smanjuje na upola manji, haploidan broj hromozoma i ** **mejozu II, koja je u stvari mitoza haploidnih ćelija nastalih u mejozi I
Tipovi gametogeneze
Proces nastanka spermatozoida (muški gameti) naziva se spermatogeneza (lat.genesis=postanak, razviće) i odvija se u muškim polnim žlezdama, testisima. Razviće jajnih ćelija je oogeneza ili ovogenaza (lat. ooum, ovum= jajna ćelija) i vrši se kod jedinki ženskog pola u jajnicima.
Literatura
- Ćurčić, B: Razviće životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Popović, S: Embriologija čoveka, Dečije novine, Beograd, 1990
- Pantić, V: Embriologija, Naučna knjiga, beograd, 1989
- Hale. W, G, Morgham, J, P: Školska enciklopedija biologije, Knjiga-komerc, Beograd
- Mariček, Magdalena, Ćurčić, B, Radović, I: Specijalna zoologija. naučna knjiga, Beograd, 1986
