Hajdučka trava

Achillea millefolium - cvast

Hajdučka trava (hajdučica, sporiš, stolisnik, jalovi mesečnjak), lat.Achillea millefolium, je višegodišnja zeljasta biljka iz porodice glavočika (fam. Asteraceae).

Naučni naziv

Naučni naziv roda ove biljke potiče od gr. achillea po imenu Ahila koji je bio učenik Hirona i ovom biljkom je zacelio ranu Telefusu.

Sinonimi:

• Achillea collina Becker
• Achillea lanata Koch.
• Achillea pannonica Scheele

Opis biljke

Stablo dostiže visinu do 1m i grana se samo u gornjem delu. Listovi su trojno perasto deljeni na veliki broj sićušnih režnjića, po čemu je sam vrsta dobila naziv kako jedan od narodnih, stolisnik, tako i naučni millefolium ( mille = hiljadu; folium = list). Stablo i listovi su pokriveni dlakama,ali samo kod mladih biljaka, dok kasnije većina dlaka otpada.

Cvasti glavice su raspoređene u obliku granatih gronja i izgrađene su od dve vrste cvetova:

• jezičastih, raspoređenih po obodu i obojenih belo do roze;
• cevastih, u centru žuto obojenih.

Stanište

Rasprostranjena je od nizije do planinskih predela i može se naći na livadama, pored puteva, zapuštenim staništima i šumskim čistinama.

Hemijski sastav droge

Kao droga koristi se:

• nadzemni deo biljke u cvetu (Millefolii herba) ili
• cvetovi (Millefolii flos).

Osušena droga je aromatičnog mirisa i ima gorko-aromatičan ukus zbog prisustva gorkih materija koje pripadaju seskviterpenskim laktonima, kao npr. ahilicin. Pored gorkih materija droga je bogata sadržajem:

• etarskog ulja (oko 1%)
• vitaminom K
• taninima
• organskim kiselinama i dr.

Upotreba

Hajdučka trava se od davnina koristila u narodnoj, a omiljeno je lekovito sredstvo i u zvaničnoj medicini. Najčešće se upotrebljava kod želudačno-crevnih oboljenja, grozničavih stanja, povišenog krvnog pritiska, kao antitrombičko sredstvo kod moždane i srčane tromboze. Osim toga koristi se kao snažno antibakterijsko sredstvo protiv stafilokoka, ešerihije, kandide i dr.

U narodnoj medicini je poznato njeno lekovito dejstvo u smirivanju upala kože i sluzokože, lečenju rana i gnojnih procesa, zaustavljanju krvarenja po čemu je dobila naziv hajdučka trava.

Literatura

• Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.

Snežana Trifunović, dipl. biolog