Razlika između izmena na stranici „Interspecijski odnosi”
Idi na navigaciju
Idi na pretragu
Za više podataka pogledati Koevolucija
Za više podataka pogledati Kompeticija
Snežana Pavlović, prof. biologije
(New page: '''Interspecijski odnosi''' (lat. inter = između; lat. species = vrsta) predstavljaju ekološke (biološke) odnose između različitih vrsta u ekosistemu. U njih se ubrajaju: *[[pred...) |
(→Oblici interspecijskih odnosa) |
||
| (6 međuizmena istog korisnika nije prikazano) | |||
| Red 1: | Red 1: | ||
| − | '''Interspecijski odnosi''' (lat. inter = između; lat. species = vrsta) predstavljaju ekološke (biološke) odnose između različitih vrsta u [[ekosistem]]u. | + | '''Interspecijski odnosi''' (lat. inter = između; lat. species = vrsta) predstavljaju ekološke (biološke) odnose između različitih vrsta u [[ekosistem]]u. Evolucija interakcija između vrsta naziva se [[K|koevolucija]]. To je istovremena evolucija [[populacija]] različitih vrsta koje se nalaze u međusobnim odnosima. |
| + | {{Više podataka|Koevolucija}} | ||
| + | ==Oblici interspecijskih odnosa== | ||
| + | U njih se ubrajaju: | ||
| − | + | *[[predatorstvo]],koje predstavlja odnose ishrane između predatora i plena kojim se predator hrani;(pr. lav - antilopa); | |
| − | *[[predatorstvo]],koje predstavlja odnose ishrane između predatora i plena kojim se predator hrani;(pr. lav - antilopa); | + | *[[kompeticija]],(takmicenje) moze biti za hranu, prostor, partnera za parenje i dr. |
| − | *[[kompeticija]],(takmicenje) moze biti za hranu, prostor, partnera za parenje i dr. | + | {{Više podataka|Kompeticija}} |
| − | *[[komensalizam]] | + | |
| − | *[[amensalizam]], nasuprot komensalizmu, predstavlja odnose u kojima jedna vrsta dovodi do smrti druge vrste (pr. dejstvo antibiotika koje stvaraju određeni mikrororganizmi i koji ubijaju druge mikroorganizme, recimo bakterije). | + | *[[komensalizam|mutualizam]] je takva vrsta zajednice u kojoj svi članovi imaju koristi; najpoznatija je svakako [[simbioza]], kao neraskidivo jedinstvo dva organizma (pr. su lišaji koji predstavljaju zajednicu alge i gljive, gde alga obavlja fotosintezu čime stvara hranu, a gljiva hifama upija vodu). |
| − | *[[parazitizam]] je takav odnos u kome jedna vrsta živi na račun druge (primer za najistaknutije parazite su virusi koji samo na taj način mogu da žive). | + | *[[komensalizam]] u kome jedna vrsta ima koristi, dok druga nema ni štete ni koristi |
| + | *[[amensalizam]], nasuprot komensalizmu, predstavlja odnose u kojima jedna vrsta dovodi do smrti druge vrste (pr. dejstvo antibiotika koje stvaraju određeni mikrororganizmi i koji ubijaju druge mikroorganizme, recimo bakterije). | ||
| + | *[[parazitizam]] je takav odnos u kome jedna vrsta živi na račun druge (primer za najistaknutije parazite su virusi koji samo na taj način mogu da žive). | ||
Postoji i drugi tip odnosa — tzv. [[intraspecijski odnosi]] (lat. intra = unutar), koji predstavljaju odnose između jedinki i populacija u okviru iste vrste. | Postoji i drugi tip odnosa — tzv. [[intraspecijski odnosi]] (lat. intra = unutar), koji predstavljaju odnose između jedinki i populacija u okviru iste vrste. | ||
| − | ==Literatura == | + | ==Komensalizam== |
| − | *Janković, M., Đorđević, V: Primenjena ekologija, Naučna knjiga, Beograd, 1981. | + | Komensalizam označava jednostrane interspecijske odnose. Javlja se u više oblika zbog težnje za zadovoljavanjem potrebe za hranom, zaklonom i zaštitom, kao i za reprodukciju. U ovom odnosu jedan član ima koristi, dok se druga vrsta označava kao neutralna, jer se njeno preživljavanje ne smanjuje. Tao npr. u jazbini [[tekunica|tekunice]],zaklon i zaštitu pronalazi više vrsta [[insekat]]a. Oni na tekunicu ne ispoljavaju nikakvo dejstvo. |
| − | *Đukanović, Mara: Ekološki izazov, Beograd, 1991. | + | ==Mutualizam== |
| − | *Stanković, S: Ekologija životinja, Beograd, 1979. | + | Mutualizam je obavezan, recipročan odnos koji se ispoljava kroz pozitivne efekte za obe vrste koje su u interakciji. To je '''simbioza u užem smislu'''. Klasičan primer mutualizma je simbioza zelene alge i gljive. Alge obezbeđuju stvaranje ugljenih hidrata u procesu fotosinteze, a gljive zadržavaju vodu i mineralne materije. Mutualizam postoji i između biljaka i životinja, vezano za [[O|oprašivanje]]. Mnoge biljke oprašuju insekti, što je poznato kao [[entomofilija]]. Takođe, oprašivanje mogu da vrše i [[ptice]], koje se hrane [[N|nektarom]]. |
| + | |||
| + | ==Literatura== | ||
| + | |||
| + | *Janković, M., Đorđević, V: Primenjena ekologija, Naučna knjiga, Beograd, 1981. | ||
| + | *Đukanović, Mara: Ekološki izazov, Beograd, 1991. | ||
| + | *Stanković, S: Ekologija životinja, Beograd, 1979. | ||
*Janković, M: Fitoekologija, Beograd, 1986 | *Janković, M: Fitoekologija, Beograd, 1986 | ||
| + | *Tucić, N. (1987): Uvod u teoriju evolucije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd | ||
| + | *Janković, M. (1990): Fitoekologija IV izdanje, Naučna knjiga, Beograd. | ||
| + | |||
[[Kategorija:Ekologija]] | [[Kategorija:Ekologija]] | ||
| + | ==Autori teksta:== | ||
{{Potpis2}} | {{Potpis2}} | ||
| + | <div class="note"><center>'''[[Snežana Pavlović]]''', prof. biologije</center></div> | ||
Najnovija izmena na datum 17. oktobar 2019. u 14:09
Interspecijski odnosi (lat. inter = između; lat. species = vrsta) predstavljaju ekološke (biološke) odnose između različitih vrsta u ekosistemu. Evolucija interakcija između vrsta naziva se koevolucija. To je istovremena evolucija populacija različitih vrsta koje se nalaze u međusobnim odnosima.
Oblici interspecijskih odnosa
U njih se ubrajaju:
- predatorstvo,koje predstavlja odnose ishrane između predatora i plena kojim se predator hrani;(pr. lav - antilopa);
- kompeticija,(takmicenje) moze biti za hranu, prostor, partnera za parenje i dr.
- mutualizam je takva vrsta zajednice u kojoj svi članovi imaju koristi; najpoznatija je svakako simbioza, kao neraskidivo jedinstvo dva organizma (pr. su lišaji koji predstavljaju zajednicu alge i gljive, gde alga obavlja fotosintezu čime stvara hranu, a gljiva hifama upija vodu).
- komensalizam u kome jedna vrsta ima koristi, dok druga nema ni štete ni koristi
- amensalizam, nasuprot komensalizmu, predstavlja odnose u kojima jedna vrsta dovodi do smrti druge vrste (pr. dejstvo antibiotika koje stvaraju određeni mikrororganizmi i koji ubijaju druge mikroorganizme, recimo bakterije).
- parazitizam je takav odnos u kome jedna vrsta živi na račun druge (primer za najistaknutije parazite su virusi koji samo na taj način mogu da žive).
Postoji i drugi tip odnosa — tzv. intraspecijski odnosi (lat. intra = unutar), koji predstavljaju odnose između jedinki i populacija u okviru iste vrste.
Komensalizam
Komensalizam označava jednostrane interspecijske odnose. Javlja se u više oblika zbog težnje za zadovoljavanjem potrebe za hranom, zaklonom i zaštitom, kao i za reprodukciju. U ovom odnosu jedan član ima koristi, dok se druga vrsta označava kao neutralna, jer se njeno preživljavanje ne smanjuje. Tao npr. u jazbini tekunice,zaklon i zaštitu pronalazi više vrsta insekata. Oni na tekunicu ne ispoljavaju nikakvo dejstvo.
Mutualizam
Mutualizam je obavezan, recipročan odnos koji se ispoljava kroz pozitivne efekte za obe vrste koje su u interakciji. To je simbioza u užem smislu. Klasičan primer mutualizma je simbioza zelene alge i gljive. Alge obezbeđuju stvaranje ugljenih hidrata u procesu fotosinteze, a gljive zadržavaju vodu i mineralne materije. Mutualizam postoji i između biljaka i životinja, vezano za oprašivanje. Mnoge biljke oprašuju insekti, što je poznato kao entomofilija. Takođe, oprašivanje mogu da vrše i ptice, koje se hrane nektarom.
Literatura
- Janković, M., Đorđević, V: Primenjena ekologija, Naučna knjiga, Beograd, 1981.
- Đukanović, Mara: Ekološki izazov, Beograd, 1991.
- Stanković, S: Ekologija životinja, Beograd, 1979.
- Janković, M: Fitoekologija, Beograd, 1986
- Tucić, N. (1987): Uvod u teoriju evolucije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd
- Janković, M. (1990): Fitoekologija IV izdanje, Naučna knjiga, Beograd.
Autori teksta:
Snežana Trifunović, dipl. biolog
