Morske sase

• Naučna klasifikacija
  
• carstvo (Regnum): životinje(Animalia)
• tip (Phylum): žarnjaci (Cnidaria)
• klasa (classis): antozoa (Anthozoa)
• potklasa (subclassis):Hexacorallia
• red (ordo): morske sase (Actinaria)

Morske sase su sesilni, solitarni žarnjaci koji imaju oblik polipa šestozračne simetrije (lat. Hexacorallia), cilindrično telo sa često velikim brojem (i po nekoliko stotina) , vrlo pokretljivih pipaka oko usnog otvora. Za razliku od korala, sa kojima su najsrodnije (pripadaju istoj klasi antozoa), nemaju skelet.

Za podlogu su pričvršćene pedalnim diskom i sekretom koji je lepljiv. Nisu potpuno sesilne i mogu se malo kretati praveći kružne pokrete ili čak plivati pomoću tentakula i talasastim pokretima diska.

Unutrašnja građa

Šestozračna građa ogleda se u tome što im je unutrašnjost tela (gastrovaskularna duplja) podeljena na komore pregradama (septama) kojih najčešće ima 6 ili 6n, mada se mogu naći i po 5 ili 10, ali nikada ih nema 8 (kao što je to kod oktokoralija). Od pukotinastih usta koje se nalaze na slobodnom kraju tela polazi ždrelo koje se završava u duplji. Ždrelo je povezano sa telesnim zidom preko septi.

Telesni zid je, kao kod svih žarnjaka, izgrađen od dva sloja ćelija:

• epidermisa, spoljašnjeg
• endodermisa, unutrašnjeg čije su ćelije sa trepljama

Između ovih slojeva nalazi se dobro razvijena, mezogleja u kojoj su razbacane ćelije.

Žarne ćelije su razbacane po čitavoj površini tela, ali su najbrojnije na tentakulama i oko usnog otvora. Epitelo-mišićne ćelije izgrađene su od miofibrila koji su:

• na tentakulama raspoređeni uzdužno
• oko usnog otvora radijalno raspoređeni

Nervni sistem je difuzan, odnosno, izgrađen od nervnih ćelija povezanih tako da grade mrežu u osnovi epidermisa i endodermisa.

Morske sase se razmnožavaju uglavnom polno, dok neke usamljene jedinke mogu da se razmnožavaju i bespolno, deobom i pupljenjem. Najčešće su odvojenih su polova sa gonadama koje se obrazuju na pregradama, mada ima i hermafroditnih vrsta. Kada polne ćelije sazru dolazi do prskanja gonada i oslobađanja gameta u gastro-vaskularnu duplju. Oplođenje se vrši u toj duplji, a zatim se obrazuje larva planula koja kroz usni otvor izlazi napolje. Larva jedno vreme pliva pa se spušta na dno i izraste u polipa.

Literatura

• Dogelj, V,A: Zoologija beskičmenjaka, Naučna knjiga, beograd, 1971.
• Krunić, M: Zoologija invertebrata 1, Naučna knjiga, Beograd, 1977.
• Krunić, M: Zoologija invertebrata 2, Naučna knjiga, Beograd
• Mariček, magdalena, Ćurčić, B, Radović, I: Specijalna zoologija, Naučna knjiga, Beograd, 1986.
• Matoničkin, I, Habdija, I, Primc - Habdija, B: Beskralješnjaci - bilogija nižih avertebrata, Školska knjiga, *Zagreb, 1998.
• Marcon, E, Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
• Petrov, I: Sakupljanje, preparovanje i čuvanje insekata u zbirkama, Biološki fakultet, Beograd, 2000.
• Radović, I, Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos Novi Sad, Beograd, 2001

45px	Snežana Trifunović, dipl. biolog