Razlika između izmena na stranici „Oklopnjače”
Idi na navigaciju
Idi na pretragu
| (Jedna međuizmena istog korisnika nije prikazana) | |||
| Red 1: | Red 1: | ||
[[Slika:Dunkleosteus skull.jpg|511px|d|mini|Dunkleosteus - model]] | [[Slika:Dunkleosteus skull.jpg|511px|d|mini|Dunkleosteus - model]] | ||
| − | '''Oklopnjače''' (lat. ''Placodermi'') su izumrle [[ribe]] sa vilicama koje su ne samo najstarije ribe, već i najstariji [[kičmenjaci]] sa vilicama. Verovatno su se vilice razvile od prvog škržnog luka. Telo ime je bilo pokriveno snažnim koštanim oklopom (gr. ''plax, placos'', ploča i ''derma'', koža) i dorzoventralno spljošteno zbog života na dnu (bentos) mora. Nisu imale prave zube već su se okoštale ploče, koje su pokrivale glaveni deo, spuštale do usta i služile za drobljenje hrane. Za većinu se smatra da je vodila grabežljivi način života. | + | '''Oklopnjače''' (lat. ''Placodermi'') su izumrle [[ribe]] sa vilicama koje su ne samo najstarije ribe, već i najstariji [[kičmenjaci]] sa vilicama. Verovatno su se vilice razvile od prvog škržnog luka. Telo ime je bilo pokriveno snažnim koštanim oklopom (gr. ''plax, placos'', ploča i ''derma'', [[koža]]) i dorzoventralno spljošteno zbog života na dnu ([[B|bentos]]) mora. Nisu imale prave zube već su se okoštale ploče, koje su pokrivale glaveni deo, spuštale do usta i služile za drobljenje hrane. Za većinu se smatra da je vodila grabežljivi način života. |
Koštani oklop je bio izgrađen od dva pokretno povezana dela: | Koštani oklop je bio izgrađen od dva pokretno povezana dela: | ||
| − | *glavenog koji je pokrivao glavu i škrge | + | *glavenog koji je pokrivao glavu i [[škrge]] |
*trupni deo. | *trupni deo. | ||
| − | Pokretna povezanost ova dva dela omogućavala je podizanje glave i široko otvaranje usta što je za njihov predatorski način života bilo od važnosti. Zadnji deo tela je ili bio pokriven | + | Pokretna povezanost ova dva dela omogućavala je podizanje glave i široko otvaranje usta što je za njihov predatorski način života bilo od važnosti. Zadnji deo tela je ili bio pokriven [[krljušti]]ma ili potpuno bez koštanih tvorevina. |
| − | Pojavile su se u | + | Pojavile su se u [[silur]]u, dostigle vrhunac razvoja u [[devon]]u, a zatim tokom donjeg karbona izumrle. Smatraju se precima današnjih riba. Najveći fosil oklopnjača je ''[[Dunkleosteus]]'' dužine čak 6 m (po nekim podacima dužina se kretala od 8 - 11 m), a najstariji poznati fosili pronađeni su u Kini. |
| Red 21: | Red 21: | ||
*Radović, I., Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos Novi Sad, Beograd, 2001. | *Radović, I., Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos Novi Sad, Beograd, 2001. | ||
*Ratajac, Ružica: Zoologija za studente Poljoprivrednog fakulteta, PMF u Novom Sadu i MP Stylos Novi Sad, 1995 | *Ratajac, Ružica: Zoologija za studente Poljoprivrednog fakulteta, PMF u Novom Sadu i MP Stylos Novi Sad, 1995 | ||
| − | {{Potpis2}}[[Kategorija:Kičmenjaci]][[Kategorija:Kratki tekstovi]] | + | {{Potpis2}}[[Kategorija:Kičmenjaci]][[Kategorija:Kratki tekstovi]][[Kategorija:Ribe]] |
| − | [http://www.uta.edu/paleomap/homepage/Schieberweb/images/general/dunkleosteus_skull.jpg izvor fotografije] | + | *[http://www.uta.edu/paleomap/homepage/Schieberweb/images/general/dunkleosteus_skull.jpg izvor fotografije] |
Najnovija izmena na datum 31. decembar 2012. u 19:39
Oklopnjače (lat. Placodermi) su izumrle ribe sa vilicama koje su ne samo najstarije ribe, već i najstariji kičmenjaci sa vilicama. Verovatno su se vilice razvile od prvog škržnog luka. Telo ime je bilo pokriveno snažnim koštanim oklopom (gr. plax, placos, ploča i derma, koža) i dorzoventralno spljošteno zbog života na dnu (bentos) mora. Nisu imale prave zube već su se okoštale ploče, koje su pokrivale glaveni deo, spuštale do usta i služile za drobljenje hrane. Za većinu se smatra da je vodila grabežljivi način života.
Koštani oklop je bio izgrađen od dva pokretno povezana dela:
- glavenog koji je pokrivao glavu i škrge
- trupni deo.
Pokretna povezanost ova dva dela omogućavala je podizanje glave i široko otvaranje usta što je za njihov predatorski način života bilo od važnosti. Zadnji deo tela je ili bio pokriven krljuštima ili potpuno bez koštanih tvorevina.
Pojavile su se u siluru, dostigle vrhunac razvoja u devonu, a zatim tokom donjeg karbona izumrle. Smatraju se precima današnjih riba. Najveći fosil oklopnjača je Dunkleosteus dužine čak 6 m (po nekim podacima dužina se kretala od 8 - 11 m), a najstariji poznati fosili pronađeni su u Kini.
Literatura
- Brem, A., E.: Život životinja, Prosvjeta, Zagreb, 1982.
- Kalezić,M.:Osnovi morfologije kičmenjaka, Savremena administracija, Beograd, 1995.
- Kalezić, M.: Hordati, Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu, 2000.
- Kalezić,M.:Osnovi morfologije kičmenjaka, treće izdanje, Zzavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- Kalezić, M.,Tomović, Lj:Hordata -skripta,četvrto izdanje,Biološki fakultet, Beograd, 2005.
- Marcon, E., Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
- Radović, I., Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos Novi Sad, Beograd, 2001.
- Ratajac, Ružica: Zoologija za studente Poljoprivrednog fakulteta, PMF u Novom Sadu i MP Stylos Novi Sad, 1995
Snežana Trifunović, dipl. biolog
