Oklopnjače
Oklopnjače (lat. Placodermi) su izumrle ribe sa vilicama koje su ne samo najstarije ribe, već i najstariji kičmenjaci sa vilicama. Verovatno su se vilice razvile od prvog škržnog luka. Telo ime je bilo pokriveno snažnim koštanim oklopom (gr. plax, placos, ploča i derma, koža) i dorzoventralno spljošteno zbog života na dnu (bentos) mora. Nisu imale prave zube već su se okoštale ploče, koje su pokrivale glaveni deo, spuštale do usta i služile za drobljenje hrane. Za većinu se smatra da je vodila grabežljivi način života.
Koštani oklop je bio izgrađen od dva pokretno povezana dela:
- glavenog koji je pokrivao glavu i škrge
- trupni deo.
Pokretna povezanost ova dva dela omogućavala je podizanje glave i široko otvaranje usta što je za njihov predatorski način života bilo od važnosti. Zadnji deo tela je ili bio pokriven krljuštima ili potpuno bez koštanih tvorevina.
Pojavile su se u siluru, dostigle vrhunac razvoja u devonu, a zatim tokom donjeg karbona izumrle. Smatraju se precima današnjih riba. Najveći fosil oklopnjača je Dunkleosteus dužine čak 6 m (po nekim podacima dužina se kretala od 8 - 11 m), a najstariji poznati fosili pronađeni su u Kini.
Literatura
- Brem, A., E.: Život životinja, Prosvjeta, Zagreb, 1982.
- Kalezić,M.:Osnovi morfologije kičmenjaka, Savremena administracija, Beograd, 1995.
- Kalezić, M.: Hordati, Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu, 2000.
- Kalezić,M.:Osnovi morfologije kičmenjaka, treće izdanje, Zzavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- Kalezić, M.,Tomović, Lj:Hordata -skripta,četvrto izdanje,Biološki fakultet, Beograd, 2005.
- Marcon, E., Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
- Radović, I., Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos Novi Sad, Beograd, 2001.
- Ratajac, Ružica: Zoologija za studente Poljoprivrednog fakulteta, PMF u Novom Sadu i MP Stylos Novi Sad, 1995
