Pirevina

Pirevina iz herbarijuma

Pirevina (pirovina, pirika, obična pirika), lat. Agropyrum repens, je višegodišnja biljka iz porodice trava (lat. Poaceae).

Naučno ime

Poreklo imena:

• roda - iz grčkog jezika od agros = polje i pyros = pšenica
• vrste - iz latinskog jezika od repens = puzeći (zbog rizoma)

Sistematika

• carstvo: Plantae
• razdeo: Magnoliophyta
• klasa: Liliopsida
• red: Poales
• familija: Poaceae
• rod: Elymus
• vrsta: E. repens

Opis biljke

Stabljike dostižu visinu do 150 cm i polaze sa tankih, člankovitih horizontalnih rizoma koji se pružaju u više spratova i veoma su otporni na smrzavanje i sušu. Dužina rizoma može da dostigne i do 5000 km po jednom hektaru. Na 1m² zemljišta može se naći oko 25.000 pupoljaka i rizoma čija težina iznosi oko 3kg. Na uspravnim stabljikama nalaze se listovi i klasovi. Listovi su goli i na licu hrapavi, a lisni rukavci mogu da budu dlakavi ili goli. Cvast klas sastoji se od jajasto-lancelastih klasića koji su raspoređeni u dva reda i okrenuti pljosnatom stranom ka osi cvasti. Plod je dužine 6-7 mm i pokriven dlakama.

Stanište

Pirevina je kosmopolitska biljka umerene zone i veoma je žilava i otporna tako da ju je kao korov teško istrebiti. Raste na različitim zemljištima, kako u kulturi tako i na neobrađenom zemljištu, ali joj najviše odgovara lakše i vlažnije. Raste pored puteva po šipražju, međama i dr.

Hemijski sastav droge

Kao droga koristi se rizom (Graminis rhizoma, sladunjavog ukusa, koji se sakuplja u jesen ili rano proleće i sadrži:

• ugljene hidrate (oko 8%)
• sluz (oko 10%)
• organske kiseline
• malo etarskog ulja
• saponine, koji su nedovoljno istraženi
• gumu
• cijanogene glikozide i dr.

Upotreba

Pirevina pojačava izlučivanje mokraće pa se koristi u lečenju upale mokraćnih puteva, izbacivanja sitnih kamenčića iz bubrega i olakšava rad srca. U narodnoj medici je poznata kao lek za giht i reumu. Od ekstrakta pirevine prave se dijetetski proizvodi koji pomažu kod nekih lakših oblika dijabetesa.

Prilikom upotrebe pirevine treba se pridržavati navedenih doza jer u suprotnom može dovesti do hipokalijemije zbog prisustva cijanogenih glikozida.

Literatura

• izvor slike pirevine
• Vuksanović, Snežana: Ljekovite biljke u šumski plodovi (brošura), Natura, Kolašin, 2007.
• Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.

Snežana Trifunović, dipl. biolog