Proteidae
- Regnum: Animalia (životinje)
- Phylum: Chordata (hordati)
- Subphylum: Vertebrata (kičmenjaci)
- Classis: Amphibia (vodozemci)
- Podklasa Lissamphibia
- Infraklasa Batrachia
- Ordo: Caudata (repati vodozemci)
- Familia: Proteidae
Proteidae (proteji) su familija vodenih repatih vodozemaca koji čitavog života zadržavaju spoljašnje škrge i spljošten rep, polno sazrevaju i razmnožavaju se kao larve (neotenija).
Sadržaj
Karakteristike
Čitav život provode kao larve sa dugačkim, končastim, spoljašnjim škrgama i spljoštenim repom prilagođenim za kretanje u vodi, odnosno, plivanje.
Oplođenje je unutrašnje i dešava se u proleće. Jaja se pričvršćuju za kamenje u vodi, a brigu o njima vode i ženke i mužjaci. Početkom leta iz jaja se legu larve kojima je potrebno 4-6 godina da dostignu polnu zrelost.
Veličina
Od 305 do 406 mm
Stanište
Predstavnici ove familije nastanjuju širok raspon trajnih akvatičnih staništa uključujući i blatnjave kanale, rovove, brze kamenite potoke, rezervoare i velika hladna jezera. Većinom su aktivni noću i tokom dana se mogu naći ispod kamenja.
Rod Proteus naseljava podzemne potoke i jezera u krečnjačkim pećinama, gde je voda hladna tokom cele godine, obično oko 8 °C. Naseljavaju uglavnom staništa u dubokim pukotinama koje su u velikoj meri nedostupne ljudima. Rod Necturus se može naći tokom svih godišnjih doba, čak su aktivni i ispod leda tokom zime.
Rasprostranjenost
Jugoistočna Evropa i istočna Severna Amerika. Rasprostranjenost ove familije je razdvojena. Rod Necturus isključivo naseljava Novi Svet, a rod Proteus naseljava isključivo Stari Svet. Sve vrste roda Necturus, sa izuzetkom Necturus maculosus, su distribuirane duž primorske ravnice jugoistočne SAD, od jugoistoka Virdžinije do istočnog Teksasa. Proteus anguinus je pronađen na oko 250 lokaliteta. Živi u podzemnim vodama dinarskog krškog reljefa Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Crne Gore. Stanovnik je podzemnih reka i jezera krškog dela Dinarskog gorja. Preferira mirne vode bogate kiseonikom i niske temperature koje variraju od 6 do 12°C.
Sistematika
Pripadaju joj samo dva roda:
- evropski Proteus, sa vrstom čovečija ribica (Proteus anguinus) koja živi u podzemnim vodama, dinarskog karsta; bez pigmenta je i sa rudimentiranim očima; na prednjim udovima ima tri prsta, dok na zadnjim samo dva; udovi su slabo razvijeni
- iz istočnog dela Severne Amerike Necturus, sa vrstom Necturus maculatus, normalne pigmentacije i imaju razvijene oči; na udovima imaju po 4 prsta; žive u potocima, jezerima i rekama ispod kamenja.
Pripadnost ovih rodova familiji Proteidae je sporno
Konzervacioni status
- Rod Necturus
- Necturus alabamensis - Ugrožene
- Necturus beyeri - Najmanje zabrinjavajuće
- Necturus lewisi - Niskorizične
- Necturus maculosus - Najmanje zabrinjavajuće
- Necturus punctatus - Najmanje zabrinjavajuće
- Rod Proteus
- Proteus anguinus - Rizične
Literatura
- Kalezić,M: Osnovi morfologije kičmenjaka, ZUNS, Beograd, 2001
- Marcon, E, Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
- Petrov Brigita, Radović, I, Miličić Dragana, Petrov I: Opšta i sistematska zoologija (praktikum sa radnom sveskom), Biološki fakultet, Beograd, 2000
- Petrov Brigita: Skripta za studente molekularne biologije
- izvor slike
