Schistosoma

Schistosoma spp. je krvni metilj koji parazitira na pticama i sisarima uključujući i čoveka (kao trajnim domaćinima) i pužu plućašu kao prelaznom domaćinu.

Značaj za humanu medicinu

Schistosoma izaziva bolest šistozomijaza (schistosomiasis) (bilharzija) od koje danas boluje oko 200 miliona osoba u tropskim zemljama Afrike i Azije (oko 70 zemelja). Bolest se manifestuje uvećanjem (otokom) jetre i slezine, oboljenjem urinarnog trakta (praćeno pojavom krvi u mokraći), nadutošću stomaka i slabljenjem pokretljivosti ruku i nogu. U nekim afričkim plemenima bolest je postala uobičajena toliko da se pojava krvi u mokraći kod mladića u pubertetu smatra njegovom polnom zrelošću.

Čovek se zarazi tako što larve (cerkarije) dospevaju u vodu i aktivno prodiru kroz kožu čoveka za vreme kupanja u reci. Postoji veća učestalost bolesti kod dečaka i žena zbog toga što su oni u većem kontaktu sa vodom nego ostale grupe stanovništva. U kulturama, kakva su afrička plemena, žene obično nose vodu za domaćinstvo, a dečaci se igraju u vodi ili blizu nje. U nekim regionima su ugroženi muškarci koji se bave ribolovom u slatkim vodama ili poljoprivredom koristeći vodu iz reka za navodnjavanje.

Bolest je otkrio 1851. godine nemački patolog Teodor Bilharz (po njemu je bolest dobila ime bilharzija) prilikom obdukcije u Kasr el Aini bolnici u Kairu. Engleski naučnik Lieper je 1915. god. otkrio puža plućaša kao prelaznog domaćina ove vrste metilja.

Vrste roda Schistosoma

Schistosoma haematobium izaziva urinarnu šistozomijazu (opisana u gornjim redovima). Vrsta je rasprostranjena u Africi i Bliskom istoku.

Schistosoma mansoni uzrokuje crevna šistozomijazu i rasprostranjena je u Africi, Bliskom istoku, Brazilu, Venecueli, na Karibima.

Schistosoma japonicum izaziva crevnu šistozomijazu, nalazi se u Kini i Jugoistočnoj Aziji.

Osobine i razvojni ciklus

ova vrsta metilja je interesantna i po tome što su jedinke odvojenih polova, osobina koja je retka za metilje;

Tekst nije završen - radovi su u toku

Literatura

• Biblioteka Planeta Zemlja i život na njoj, Čovek i životinjski svet,ZUNS i Srpsko biološko društvo, Beograd, 1987.
• Dogelj, V,A: Zoologija beskičmenjaka, Naučna knjiga, beograd, 1971.
• Krunić, M: Zoologija invertebrata 1, Naučna knjiga, Beograd, 1977.
• Krunić, M: Zoologija invertebrata 2, Naučna knjiga, Beograd, 1979.
• Mariček, Magdalena, Ćurčić, B, Radović, I: Specijalna zoologija, Naučna knjiga, Beograd, 1986.
• Matoničkin, I, Habdija, I, Primc - Habdija, B: Beskralješnjaci - bilogija nižih avertebrata, Školska knjiga, Zagreb, 1998.
• Marcon, E, Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
• Radović, I, Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos *Novi Sad, Beograd, 2001.
• Ratajac, Ružica: Zoologija za studente Poljoprivrednog fakulteta, PMF u Novom Sadu i MP Stylos Novi Sad, 1995.
• Petrov, Brigita, Radović, I,Miličić, Dragana, Petrov, I: Opšta i sistematska zoologija (praktikum), Biološki fakultet, Beograd, 2000

Snežana Trifunović, dipl. biolog