Razlika između izmena na stranici „Transplantacija”
| Red 1: | Red 1: | ||
| − | {{Definicija}}'''Transplantacija je hirurška intervencija presađivanja ćelija, tkiva i organa sa ciljem zamene nefunkcionalnog organa.''' | + | {{Definicija}} |
| + | |||
| + | '''Transplantacija je hirurška intervencija presađivanja ćelija, tkiva i organa sa ciljem zamene nefunkcionalnog organa.''' | ||
==Načini== | ==Načini== | ||
[[Datoteka:Autotranplantacia.jpg|thumb|615x615px|Autotransplantacija kose]] | [[Datoteka:Autotranplantacia.jpg|thumb|615x615px|Autotransplantacija kose]] | ||
Najnovija izmena na datum 20. avgust 2019. u 17:58
Transplantacija je hirurška intervencija presađivanja ćelija, tkiva i organa sa ciljem zamene nefunkcionalnog organa.
Načini
Mogući su sledeći načini presađivanja:
1. autotransplantacija – kada se deo tkiva presađuje sa jednog na drugi deo tela iste jedinke; presađeni deo se dobro prima jer nema imunoloških reakcija;
2. homotransplantacija – sa jedne jedinke (davaoc) na jedinku iste vrste (primaoc) pri čemu može doći do imunoloških reakcija;
3. heterotransplantacija (ksenotransplantacija)– sa jedinke jedne vrste na jedinku druge vrste; dolazi do imunoloških reakcija i odbacivanja presađenog tkiva.
Genetičke osnove transplantacije
Proteini sa antigenim delovanjem nalaze se u svim ćelijama, tako da u savremenoj hirurgiji i imunologiji ta činjenica dovodi do problema u vezi sa transplantacijom (pesađivanjem) tkiva i organa sa jedne osobe na drugu.
HLA sistem
Reakcija odbacivanja presađanog tkiva, do koje dolazi prilikom nepodudarnosti (inkompatibilnosti) tkiva primaoca i davaoca, predstavlja oblik odbrambenog mehanizma, zasnovanog na tzv. ćelijskom imunitetu. Na površini ćelija presađenog tkiva nalazi se čitav niz antigena sa kojima u reakciju stupaju T limfociti domaćina – primaoca. Ti antigeni su pod kontrolom gena koji se nasleđuju po Mendelovim pravilima.
Jačina i brzina odbacivanja zavisi od antigena koje nosi presađeno tkivo, tako da se u tom smislu razlikuju jaki i slabi, odnosno glavni i sporedni antigeni. Glavni antigeni čine tzv. HLA sistem (sistem histokompatibilnosti) i oni su pod kontrolom gena HLA sistema. Za HLA-sistem se smatra da je jedan od najsloženijih genskih sistema u čoveka.
Geni HLA sistema nalaze se na hromozomu br. 6 veoma blizu jedan pored drugog i obeležavaju se kao A, B, C, D, i Dr. Svaki od ovih gena obrazuje veći broj alela koji su međusobno u kodominantnom odnosu. Do danas je poznato preko 100 alela za svih pet gena zajedno. To je primer najizrazitije polimorfnosti gena kod čoveka. Pojedinac, naravno, za svaki od ovih gena ima po dva alela (jedan na hromozomu od majke, drugi na hromozomu od oca), znači ukupno 10 alela u HLA sistemu. Grupa od 5 alela za gene A, B, C, D i Dr na jednom hromozomu čini haplotip i obično se zajedno (u bloku) prenosi potomcima.
Broj mogućih genotipova za neki polimorfan gen, kao što su geni ovog sistema, može se izračunati po formuli:
Primera radi, gen C ovog sistema ima 8 alela, što po gornjoj formuli daje 36 mogućih genotipova, a gen B ima 47 alela i može obrazovati 1128 genotipova. Ove brojke samo donekle pokazuju koliko je mala verovatnoća da kod dve nasumice izabrane osobe presađivanje bude uspešno.
- Babskij, E,B, Zubkov, A,A, Kosickij, G, I, Hodorov, B, I. (1971): Fiziologija čoveka, Naučna knjiga, Beograd
- Nikolič, B.(1991) : Osnovi fiziologije čoveka, Medicinska knjiga, Beograd- Zagreb
- Petrović, M. V. (1991): Uporedna fiziologija (I deo), ZUNS, Beograd
- Petrović, Jelena, Crkvenjakov, R, Kojić, Milka, Savić, Ana (1980): Biohemija i molekularna biologija sa praktikumom (za IV raz. usmerenog obrazovanja), Naučna knjiga, Beograd
- Tadžer, I (1976): Opšta patološka fiziologija, medicinska knjiga, Beograd-Zagreb
