Razlika između izmena na stranici „Treplje”
| Red 3: | Red 3: | ||
Kod čoveka treplje sadrže: | Kod čoveka treplje sadrže: | ||
| − | *ćelije trepljastog | + | *ćelije trepljastog [[epitel]]a respiratornog sistema; svaka ćelija na površini disajnih puteva ima oko 200 treplji koje se pomeraju talasanjem i time pomeraju sluz za koju su se zalepile strane čestice iz vazduha (sluz se eliminiše iskašljavanjem); |
*ćelije epitela ženskog reprodutivnog sistema | *ćelije epitela ženskog reprodutivnog sistema | ||
| − | *epiteli koji oblažu moždane komore i kanale | + | *epiteli koji oblažu [[moždane komore]] i kanale |
| − | *vestibularni aparat | + | *[[vestibularni aparat]] |
*receptorne (senzitivne) ćelije; | *receptorne (senzitivne) ćelije; | ||
| − | *žlezdane ćelije sa izmenjenim lučenjem | + | *[[žlezdane ćelije]] sa izmenjenim lučenjem |
Obavijene su membranom koja se produžava u ćelijsku membranu. Ispod membrane je amorfni matriks u kome se nalaze mikrotubule po tačno određenom rasporedu: | Obavijene su membranom koja se produžava u ćelijsku membranu. Ispod membrane je amorfni matriks u kome se nalaze mikrotubule po tačno određenom rasporedu: | ||
| − | *na periferiji je 9 parova mikrotubula (9 + 2), koje formiraju cilindar; | + | *na periferiji je 9 parova [[mikrotubula]] (9 + 2), koje formiraju cilindar; |
* centru je par mikrotubula (1+1). | * centru je par mikrotubula (1+1). | ||
| Red 23: | Red 23: | ||
*završni region. | *završni region. | ||
| − | Bazalno telašce je po građi analogno centrioli jer ima oblik cilindra čiji zid gradi je 9 tripleta mikrotubula (formula njegove organizacije je 9x3). Svaki mikrotubularni triplet obuhvata unutrašnju (A), središnju (B) i spoljašnju mikrotubulu (C). Susedni tripleti tubula su međusobno povezani mostovima. Tokom ciliogeneze polimerizacijom tubulina iz tripleta bazalnog telašca izrastaju dubleti aksoneme. | + | Bazalno telašce je po građi analogno centrioli jer ima oblik cilindra čiji zid gradi je 9 tripleta mikrotubula (formula njegove organizacije je 9x3). Svaki mikrotubularni triplet obuhvata unutrašnju (A), središnju (B) i spoljašnju mikrotubulu (C). Susedni tripleti tubula su međusobno povezani mostovima. Tokom [[C|ciliogeneze]] polimerizacijom [[T|tubulina]] iz tripleta bazalnog telašca izrastaju dubleti aksoneme. |
Prelazni region obuhvata 9 parova mikrotubula koji su formirani od mikrotubula A i B. Svaki par je sa susednim povezan preko mostova. | Prelazni region obuhvata 9 parova mikrotubula koji su formirani od mikrotubula A i B. Svaki par je sa susednim povezan preko mostova. | ||
| Red 35: | Red 35: | ||
Centralno postavljeni dublet izgrađen je od kompletnih mikrotubula izgrađenih od 13 protofilamenata. Devet perifernih parova grade dve vrste mikrotubula: | Centralno postavljeni dublet izgrađen je od kompletnih mikrotubula izgrađenih od 13 protofilamenata. Devet perifernih parova grade dve vrste mikrotubula: | ||
| − | * | + | *mikrotubuli A koje su kompletne, kao i one u centralnim dubletima i |
| − | * | + | *mikrotubuli B koje su fuzionisane i sastoje se od 10 protofilamenata. |
| − | + | Svaki mikrotubul A vezan je za: | |
*centralni dublet radijalnim ručicama i | *centralni dublet radijalnim ručicama i | ||
| − | * | + | *mikrotubul B susednog para [[D|dineinskim]] ručicama i neksinskim mostom. |
==Literatura:== | ==Literatura:== | ||
Izmena na datum 11. novembar 2009. u 22:55
Treplje (cilije) su tanke, cilindričn, prstoliki izvrati ćelijske membrane koje polaze sa površine eukariotske ćelije kako jednoćelijskih tako i višećelijskih organizama. Građene su po sličnom organizacionom planu kao bičevi, od kojih se razlikuju po veličini (dužina treplje je 2-10 μm, dok je bič veličine 100-200 μm). Pomoću njih se kreću jednoćelijski (trepljari među protozoama) i višećelijski organizmi , kao npr. mekušci, prstenasti crvi itd.
Kod čoveka treplje sadrže:
- ćelije trepljastog epitela respiratornog sistema; svaka ćelija na površini disajnih puteva ima oko 200 treplji koje se pomeraju talasanjem i time pomeraju sluz za koju su se zalepile strane čestice iz vazduha (sluz se eliminiše iskašljavanjem);
- ćelije epitela ženskog reprodutivnog sistema
- epiteli koji oblažu moždane komore i kanale
- vestibularni aparat
- receptorne (senzitivne) ćelije;
- žlezdane ćelije sa izmenjenim lučenjem
Obavijene su membranom koja se produžava u ćelijsku membranu. Ispod membrane je amorfni matriks u kome se nalaze mikrotubule po tačno određenom rasporedu:
- na periferiji je 9 parova mikrotubula (9 + 2), koje formiraju cilindar;
- centru je par mikrotubula (1+1).
Par centralnih mikrotubula daje trepljama bilateralnu simetriju u čemu se razlikuju od centriola koje su bez tog para i radijalno simetrične. Postoje cilije bez centralnog para tubula i one su nepokretne. Pripadaju izmenjenim trepljama koje imaju sezitivnu funkciju, kao što su to treplje koje održavaju ravnotežu u ćelijama srednjeg uha.
Struktura
Na ciliji se razlikuju četiri podregiona:
- bazalno telašce (kinetozom), smešteno u vršnoj citoplazmi, odnosno centriola iz koje izrasta cilija.
- prelazni (vratni ili ogrličasti region) deo;
- aksonema
- završni region.
Bazalno telašce je po građi analogno centrioli jer ima oblik cilindra čiji zid gradi je 9 tripleta mikrotubula (formula njegove organizacije je 9x3). Svaki mikrotubularni triplet obuhvata unutrašnju (A), središnju (B) i spoljašnju mikrotubulu (C). Susedni tripleti tubula su međusobno povezani mostovima. Tokom ciliogeneze polimerizacijom tubulina iz tripleta bazalnog telašca izrastaju dubleti aksoneme.
Prelazni region obuhvata 9 parova mikrotubula koji su formirani od mikrotubula A i B. Svaki par je sa susednim povezan preko mostova.
Aksonema predstavlja srž treplje i izgrađena je od mikrotubula i proteina.
Završni region čini amorfna zona u koju ulaze mikrotubule A perifernih parova kao i centralni par mikrotubula. Slobodni krajevi mikrotubula B su izvan ove zone.
Aksonema
Građena je od mikrotubula i proteina po formuli 9+2 što znači da se pored 9 parova (dubleta) mikrotubula međusobno povezanih mostovima koji grade periferiju, u centru nalazi još jedan mikrotubularni par.
Centralno postavljeni dublet izgrađen je od kompletnih mikrotubula izgrađenih od 13 protofilamenata. Devet perifernih parova grade dve vrste mikrotubula:
- mikrotubuli A koje su kompletne, kao i one u centralnim dubletima i
- mikrotubuli B koje su fuzionisane i sastoje se od 10 protofilamenata.
Svaki mikrotubul A vezan je za:
- centralni dublet radijalnim ručicama i
- mikrotubul B susednog para dineinskim ručicama i neksinskim mostom.
Literatura:
- Grozdanović-Radovanović, Jelena: Citologija, ZUNS, Beograd, 2000
- Diklić, Vukosava, Kosanović, Marija, Dukić, Smiljka, Nikoliš, Jovanka: Biologija sa humanom genetikom, *Grafopan, Beograd, 2001
- Pantić, R, V: Biologija ćelije, Univerzitet u Beogradu, beograd, 1997
- Petrović, N, Đorđe: Osnovi enzimologije, ZUNS, Beograd, 1998
- Šerban, M, Nada: Ćelija - strukture i oblici, ZUNS, Beograd, 2001
